Είναι το phubbing η νέα κανονικότητα στις κοινωνικές σχέσεις;

Εν έτει 2022 τα παραπάνω ερωτήματα μοιάζουν ρητορικά. Διότι το φαινόμενο που ακούει στο όνομα phubbing είναι εδώ και ήδη επηρεάζει τις ζωές μας και τις σχέσεις μας με τους ανθρώπους μας.

Τί είναι το phubbing;

Ο όρος phubbing προέρχεται από τη συνένωση των λέξεων phone και snubbing και αφορά στη συνηθισμένη πλέον συμπεριφορά των ανθρώπων να αγνοούν τον συνομιλητή τους, προκειμένου να ασχοληθούν με το κινητό τους τηλέφωνο. Συχνά το άτομο που δέχεται phubbing στρέφεται και εκείνο προς το κινητό του και έτσι, παρακωλύεται ακόμα περισσότερο η δια ζώσης επικοινωνία.

Με ποιους τρόπους μπορεί να εκδηλωθεί το phubbing;

Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους κάποιος μπορεί να αγνοήσει τον συνομιλητή του στρεφόμενος προς το κινητό του. Πρόσφατη ποσοτική έρευνα που διεξήχθη στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη σε άνδρες και γυναίκες ηλικίας 18-44 ετών, ενεργούς χρήστες smartphone, έριξε αρκετό φως στον τρόπο εκδήλωσης του phubbing. Το phubbing εκδηλώνεται όταν κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης ένας ή και περισσότεροι από τους συμμετέχοντες σε αυτήν, στρέφουν την προσοχή τους στο κινητό τους τηλέφωνο γιατί έχουν λάβει κάποιο μήνυμα ή email, για να τσεκάρουν τα μηνύματά τους, να παρακολουθήσουν τις αλληλεπιδράσεις σε κάποια δημοσίευσή τους, να γράψουν μηνύματα, να επισκεφτούν ειδησεογραφικές ιστοσελίδες κ.α.. Μάλιστα, σύμφωνα με την έρευνα, ο λόγος απόσπασης δεν διαφέρει αν βρίσκονται με παρέα ή με την οικογένεια. Έτσι, η συντριπτική πλειονότητα των ερωτηθέντων δήλωσε πως όταν βρίσκεται με τη οικογένεια ή την παρέα, αποσπάται από συνήθεια, από βαρεμάρα και για να απαντήσει σε κάποιο μήνυμα που έχει λάβει.

Σε τι βαθμό έχει εισχωρήσει στη ζωή μας το phubbing;

Ας ξεκινήσουμε με το δεδομένο ότι σύμφωνα με την ίδια έρευνα ο ημερήσιος μέσος χρόνος χρήσης του κινητού είναι 4,8 ώρες, με μόλις το 39% του κοινού να το γνωρίζει. Επιπρόσθετα, οι περισσότεροι από το ερωτηθέν κοινό, σε ποσοστό 87%, δηλώνουν ότι έχουν μια σχέση εξάρτησης μαζί του. Όταν τους ζητήθηκε να ανακαλέσουν τη συμπεριφορά τους στο πλαίσιο της παρέας και της οικογένειας, σχεδόν το 80% δήλωσε ότι ασχολείται με το κινητό όταν βρίσκεται με την παρέα ή με την οικογένεια, χωρίς όμως να το θεωρούν ενοχλητικό ή σημαντικό. Απεναντίας, όταν ζητήθηκε από το κοινό ως παρατηρητές να ανακαλέσουν την αντίστοιχη συμπεριφορά των άλλων ανθρώπων της ίδιας ηλικίας στο πλαίσιο της παρέας και της οικογένειας, δήλωσαν ότι αυτό συμβαίνει σε μεγαλύτερο βαθμό, ποσοστό που αγγίζει το 97%, χαρακτηρίζοντας μάλιστα ως ενοχλητική τη συμπεριφορά αυτή. Και εδώ προκύπτει ένα πολύ ενδιαφέρον συμπέρασμα. Η συμπεριφορά αυτή γίνεται εύκολα αντιληπτή από τους γύρω μας και συχνά τους προκαλεί ενόχληση. Όμως όταν αφορά εμάς, η απόσπαση από το κινητό δεν γίνεται πάντα αντιληπτή, ούτε αποδίδουμε ευθύνες στον εαυτό μας.

Πώς μπορεί το phubbing να επηρεάσει την επικοινωνία μας;

Ενώ τα κινητά τηλέφωνα είναι σχεδιασμένα να προάγουν την επικοινωνία μπορεί στην πραγματικότητα, η χρήση τους σε υπερβολικό βαθμό, να την εμποδίσουν στην πραγματική της διάσταση. Να αναφέρουμε πως 9 στους 10 ερωτηθέντες δηλώνουν πως έχουν συναισθηματική σχέση με το κινητό τους τηλέφωνο, ενώ 1 στους 3 ισχυρίζεται ότι δεν θα μπορούσε να ζήσει χωρίς αυτό. Στο πλαίσιο, λοιπόν, της παρέας ή της οικογένειας και ενώ δυνητικά θα μπορούσε να υπάρχει ουσιαστική επικοινωνία, οι άνθρωποι επιζητούν ταυτόχρονα και την επικοινωνία μέσω του κινητού τους τηλεφώνου. Έτσι προκαλείται απόσπαση της προσοχής από τη φυσική παρουσία των ανθρώπων. Οι άνθρωποι με αυτό τον τρόπο απασχολούν στο κινητό τους κάποιες από τις αισθήσεις τους, όπως για παράδειγμα την όραση και την ακοή, και έτσι δεν αντιλαμβάνονται τις εκφράσεις του προσώπου του συνομιλητή τους. Χάνονται οι στιγμές με χαμόγελο, δάκρυ, αγνοούν τη στάση του σώματός του, ενώ ενδεχομένως να μην δίνουν σημασία στην απόχρωση και στον τόνο της φωνής του. Έτσι χάνεται η ενσυναίσθηση, βασική προϋπόθεση για έναν γόνιμο διάλογο και μια ουσιώδη επικοινωνία. Δεν είναι, λοιπόν, καθόλου περίεργο που το phubbing επηρεάζει αρνητικά τις ανθρώπινες σχέσεις.

Είναι, λοιπόν, το phubbing η νέα κανονικότητα στις ανθρώπινες σχέσεις;

To phubbing είναι η πραγματικότητα της εποχής μας. Είναι μια νέα συνθήκη που αν θέλουμε να περιορίσουμε τις επιπτώσεις της για εμάς και όσους νοιαζόμαστε, θα πρέπει πρώτα να την αναγνωρίσουμε και να την κατανοήσουμε. Ο στόχος δεν είναι να μην ασχολούμαστε καθόλου με το κινητό, αλλά να μπορούμε να απολαμβάνουμε τις ανθρώπινες σχέσεις μας όχι μέσα από την οθόνη, αλλά στην πραγματική ζωή. Γιατί τελικά ίσως αυτό είναι που έχουμε ανάγκη, λαμβάνοντας υπόψη μας και ένα σημαντικό στοιχείο της έρευνας. Πιο συγκεκριμένα, το 60% του κοινού δείχνει διάθεση να μειώσει τη χρήση του κινητού. Ίσως η πρόθεση αυτή να προέρχεται από την ανάγκη των χρηστών να έχουν πιο ουσιαστική σχέση και επαφή με τους ανθρώπους που αγαπούν, να αντιλαμβάνονται την αξία των σημαντικών σχέσεων της ζωής τους και τις στιγμές που μοιράζονται. Ίσως τελικά η απάντηση για την καταπολέμηση του κοινωνικού φαινόμενου του phubbing να κρύβεται πίσω από μία απλή κίνηση. Μπορείς να μαντέψεις ποια;