3 λόγοι που οι άνθρωποι με αυξημένη ευαισθησία χρειάζονται περισσότερο χρόνο μόνοι

Είσαι άτομο με αυξημένη ευαισθησία; Είναι πιθανό ότι εσύ ή κάποιος που γνωρίζεις να είναι, καθώς οι ερευνητές εκτιμούν ότι το χαρακτηριστικό αυτό υπάρχει σε 1 στους 5 ανθρώπους. Το να είσαι «άτομο με αυξημένη ευαισθησία» (HSP) δεν είναι διαταραχή, αλλά μια φυσιολογική διακύμανση της προσωπικότητας. Είναι ένα χαρακτηριστικό που χαρακτηρίζεται από έντονη ενσυναίσθηση, βαθιά γνωστική επεξεργασία και αυξημένη ικανότητα παρατήρησης λεπτομερειών στο περιβάλλον.

Ωστόσο, η ένταση με την οποία τα άτομα με αυξημένη ευαισθησία βιώνουν αυτές τις τρεις ιδιότητες συχνά οδηγεί σε υπερδιέγερση, κάτι που μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα να αισθάνονται εξαντλημένα και αγχωμένα, ακόμα και μετά από αυτό που άλλοι θα θεωρούσαν απλώς μια συνηθισμένη ημέρα.

Ίσως λοιπόν να μην είναι έκπληξη ότι έρευνες έχουν δείξει πως τα άτομα με αυξημένη ευαισθησία έχουν μεγαλύτερη ανάγκη απομόνωσης σε σχέση με τους υπόλοιπους.

Πρόσφατη μελέτη που έλαβε χώρα με 400 άτομα ηλικίας 18 έως 89 ετών ζήτησε από τους συμμετέχοντες να αναφέρουν κατά τη διάρκεια μιας περιόδου 10 ημερών πόσο συχνά επέλεγαν να μένουν μόνοι. Όπως διαβάζουμε στο Psychology Today, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι όσοι είχαν υψηλότερο σκορ σε ευαισθησία αναζητούσαν συχνότερα την απομόνωση μέσα στην ημέρα, ενώ ο χρόνος που περνούσαν μόνοι τους ήταν μεγαλύτερος σε σύγκριση με όσους δεν είχαν αυξημένη ευαισθησία. Στην πραγματικότητα, το χαρακτηριστικό της αυξημένης ευαισθησίας αποδείχθηκε ισχυρότερος παράγοντας πρόβλεψης της ανάγκης για μοναχικότητα από ό,τι το χαρακτηριστικό της εσωστρέφειας. Γιατί όμως η υψηλή ευαισθησία έχει τόσο μεγάλη επιρροή; Οφείλεται σε αυτούς τους τρεις λόγους:

1. Η ανάγκη για βαθιά επεξεργασία πληροφοριών

Τα άτομα με αυξημένη ευαισθησία δεν παίρνουν τίποτα ελαφρά την καρδία, σκέφτονται βαθιά και σοβαρά για όλες τις πτυχές της ζωής -από την επεξεργασία μιας πρόσφατης συνομιλίας με έναν φίλο μέχρι την αξιολόγηση (και επανεκτίμηση) του κατά πόσο η τρέχουσα εργασία τους τους προσφέρει νόημα και σκοπό. Αυτό ονομάζεται «βάθος επεξεργασίας» και αποτελεί θεμελιώδες χαρακτηριστικό της υψηλής ευαισθησίας. Ο χρόνος στην απομόνωση επιτρέπει σε όλους μας -αλλά ειδικά στα άτομα με αυξημένη ευαισθησία- να ασχοληθούμε με διεργασίες όπως το να εξετάζουμε προβλήματα από διαφορετικές οπτικές, να βλέπουμε καταστάσεις από την οπτική άλλων ανθρώπων και να αποκτούμε βαθύτερη κατανόηση και νόημα για ένα συγκεκριμένο γεγονός της ζωής μας.

Το βάθος επεξεργασίας δεν χρειάζεται να επικεντρώνεται αποκλειστικά σε προβλήματα. Μπορεί να εκδηλώνεται και ως απλή ανάγκη για αναστοχασμό των γεγονότων της ημέρας ή εμβάθυνση σε μια νέα ιδέα για αρκετές ώρες. Όποιο κι αν είναι το θέμα, τα άτομα με αυξημένη ευαισθησία χρειάζονται χρόνο για να το σκεφτούν «βαθιά, διεξοδικά και εντατικά», σύμφωνα με τους ερευνητές που ανέπτυξαν μια κλίμακα μέτρησης αυτού του χαρακτηριστικού. Η απομόνωση αποτελεί, επομένως, ένα ιδιαίτερα ελκυστικό περιβάλλον που τους παρέχει τον χρόνο και τον νοητικό χώρο που χρειάζονται για να επεξεργαστούν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους.

2. Για να αντιμετωπίσουν την υπερδιέγερση

Τα άτομα με αυξημένη ευαισθησία είναι εξαιρετικά ενσυναισθητικά και διαθέτουν την ικανότητα να αντιλαμβάνονται λεπτά συναισθηματικά σημάδια, τόσο στον εαυτό τους όσο και στους άλλους, γεγονός που τα κάνει προσεκτικούς ακροατές και ιδιαίτερα δεκτικούς στις ανάγκες των άλλων. Με λίγα λόγια, τα άτομα με αυξημένη ευαισθησία είναι πολύ «δεκτικά»· όλα όσα αντιλαμβάνονται, αισθάνονται και βιώνουν εισχωρούν εύκολα στο νευρικό τους σύστημα και τους επηρεάζουν σε βάθος. Απορροφούν κάθε ερέθισμα, το οποίο γίνεται αφορμή για σκέψη και αναζήτηση νοήματος.

Ωστόσο, αυτή η ποιότητα της «δεκτικότητας» σημαίνει επίσης ότι τα άτομα με αυξημένη ευαισθησία βομβαρδίζονται από τεράστια ποσότητα πληροφοριών, προερχόμενη από πολλές κατευθύνσεις, στις οποίες η υπόλοιπη κοινωνία δίνει ελάχιστη σημασία. Η αυξημένη τους ευαισθησία δεν περιορίζεται μόνο σε συναισθηματικά σημάδια και κοινωνικές αλληλεπιδράσεις· τα έντονα φώτα, οι δυνατοί θόρυβοι ή οι ξαφνικές κινήσεις μπορούν να προκαλέσουν αισθητηριακή υπερφόρτωση, με αποτέλεσμα να αισθάνονται καταβεβλημένοι, ερεθισμένοι ή εξαντλημένοι.

Συνεντεύξεις με άτομα που προσδιορίζονται ως ευαίσθητα δείχνουν ότι η υπερδιέγερση αποτελεί πράγματι βασική ανησυχία για αυτά, με τα ίδια να αναφέρουν συχνά ότι αισθάνονται υπερβολικά φορτισμένα από αισθητηριακά και συναισθηματικά ερεθίσματα. Μια τυπική στρατηγική αντιμετώπισης που χρησιμοποιούν είναι η απομόνωση. Αυτό έχει νόημα, δεδομένου ότι η μοναχικότητα συνήθως χαρακτηρίζεται από λιγότερα ερεθίσματα: ελάχιστη ή καθόλου κοινωνική αλληλεπίδραση, ήσυχο περιβάλλον και έναν βαθμό ιδιωτικότητας.

Πολλά άτομα με αυξημένη ευαισθησία σημείωσαν ότι, εάν δεν μπορούν να απομονωθούν σωματικά, χρησιμοποιούν άλλες αποτρεπτικές στρατηγικές, όπως την χρήση ακουστικών με ακύρωση θορύβου για προστασία. Όποια στρατηγική κι αν επιλέξουν, τελικά επιδιώκουν να βρεθούν σε κατάσταση «υποδιέγερσης», όπου μπορούν να αποκοπούν από τον εξωτερικό κόσμο, να χαλαρώσουν το νευρικό τους σύστημα και να επανακεντρωθούν.

3. Η ανάγκη για αποσυμπίεση

Είναι συνηθισμένο για τα άτομα με αυξημένη ευαισθησία να αγχώνονται όταν έχουν πάρα πολλές υποχρεώσεις ταυτόχρονα. Φανταστείτε να προσπαθείτε να μαγειρέψετε, ενώ παίζει μουσική στο παρασκήνιο, το παιδί σας σάς διηγείται μια ιστορία για το τι συνέβη στο σχολείο εκείνη την ημέρα… και ξαφνικά αρχίζει να χτυπάει το τηλέφωνο. Σε αυτή την κατάσταση, τα χαρίσματα της υψηλής ανταπόκρισης και ενσυναίσθησης ξαφνικά μετατρέπονται σε αδυναμίες. Ενώ οι περισσότεροι από εμάς μπορεί να καταφέρουμε να κάνουμε πολλά πράγματα ταυτόχρονα χωρίς να καούμε ή να αγνοήσουμε το τηλέφωνο και να ζητήσουμε από το παιδί να κάνει μια μικρή παύση, για το άτομο με αυξημένη ευαισθησία αυτό είναι δύσκολο. Ως αποτέλεσμα, το νευρικό τους σύστημα μοιάζει έτοιμο να εκραγεί.

Αυτή η δυναμική εξηγεί γιατί τα άτομα με αυξημένη ευαισθησία συχνά αισθάνονται περισσότερο άγχος από τους υπόλοιπους και είναι πιο ευάλωτα σε προβλήματα που σχετίζονται με το στρες, ειδικά όταν εργάζονται ή ζουν σε αρνητικό περιβάλλον, είτε αυτό είναι μια σύγκρουση με έναν φίλο είτε η καθημερινή ανάγνωση ανησυχητικών ειδήσεων.

Ωστόσο, δεν πρέπει να θεωρήσουμε ότι οι HSP είναι «αδύναμοι». Πρόκειται για μια παρεξήγηση την οποία η ψυχολόγος Elaine Aron, που πρωτοστάτησε στην έρευνα για την αυξημένη ευαισθησία, σπεύδει να διευκρινίσει. Αντίθετα, η Aron τονίζει ότι επειδή τα άτομα με αυξημένη ευαισθησία είναι πιο «δεκτικά» από τους υπόλοιπους, επηρεάζονται βαθύτερα από καταστάσεις, τόσο θετικές όσο και αρνητικές.

Αυτό σημαίνει ότι τα άτομα με αυξημένη ευαισθησία νοιάζονται και σκέφτονται βαθιά και βιώνουν τα χαρούμενα γεγονότα το ίδιο έντονα με τα αρνητικά. Επωφελούνται από τις ευκαιρίες προσωπικής ανάπτυξης και έχουν τη δυνατότητα να αποκομίσουν περισσότερα από σεμινάρια αυτοβελτίωσης, για παράδειγμα, συγκριτικά με τους μη ευαίσθητους ανθρώπους. Αυτά είναι τα καλά νέα. Ωστόσο, εάν δεν βρουν τρόπους να διαχειριστούν τα αρνητικά, το άγχος και η πίεση είναι αναπόφευκτα.

Εδώ έρχεται να βοηθήσει η μοναχικότητα. Όταν τα άτομα με αυξημένη ευαισθησία προσθέτουν τακτικά ποιοτικό χρόνο απομόνωσης στο ημερήσιο ή εβδομαδιαίο τους πρόγραμμα, μπορούν να ανακάμψουν από την υπερδιέγερση και να διερευνήσουν σε βάθος την ευαίσθητη φύση τους.