5 χειριστικές τακτικές που ίσως συναντάς: Πώς μπορεί κάποιος να σε ελέγξει χωρίς να το καταλάβεις

Πριν από χρόνια, ο ψυχολόγος George Simon εντόπισε τους «υποδόριους επιθετικούς», άτομα που χρησιμοποιούν χειριστικές μεθόδους για να ελέγξουν τους άλλους (1996). Αν και αρχικά αναφερόταν στις διαπροσωπικές σχέσεις, αυτές οι ίδιες τακτικές εφαρμόζονται και στον εργασιακό χώρο αλλά και στην πολιτική. Το να αντιμετωπίζεις παρενόχληση στη δουλειά ή αυταρχικούς ηγέτες μπορεί να σου προκαλέσει φόβο, αβοηθησία και την αίσθηση ότι χάνεις τον έλεγχο της ζωής σου.

Έρευνες δείχνουν ότι η ανάγκη για προσωπικό έλεγχο είναι απαραίτητη για μια υγιή, παραγωγική ζωή. Αυτή η αίσθηση, που ονομάζεται εσωτερικός τόπος ελέγχου, είναι η πίστη ότι οι δικές σου προσπάθειες μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Όταν χάνεις αυτή την αίσθηση, μπορεί να επηρεαστεί η ψυχική και σωματική σου υγεία. Όμως, ακόμα και όταν βρίσκεσαι αντιμέτωπη με μεγάλες προκλήσεις, η διατήρηση αυτού του ελέγχου μπορεί να σε κάνει πιο δυνατή και αποτελεσματική (Lachman & Schiloski, 2024).

Άφησε πίσω τη δραματοποίηση: Αντιμετώπισε τις καταστροφικές σκέψεις και εστίασε στο παρόν

Πώς να αναγνωρίσεις τις χειριστικές τακτικές

Ένας τρόπος για να επαναφέρεις τον έλεγχο στη ζωή σου είναι να αναγνωρίσεις τις τακτικές των ανθρώπων που προσπαθούν να σε χειραγωγήσουν. Οι συναισθηματικά κακοποιητικοί άνθρωποι, είτε στο σπίτι, είτε στη δουλειά, είτε στην πολιτική, συχνά χρησιμοποιούν το φόβο και τη σύγχυση για να σε απομονώσουν και να σε αποδυναμώσουν. Οι τακτικές τους μπορούν να σε βυθίσουν σε χρόνιο στρες, κάτι που δυσκολεύει τη σκέψη σου και σε κάνει να αντιδράς παρορμητικά με πάλη, φυγή ή ακινησία, αντί να σκέφτεσαι τις επιλογές σου και να βρίσκεις λύσεις.

Οι 5 κύριες τακτικές υποδόριας επιθετικότητας

Αυτές είναι οι κύριες τακτικές που μπορεί να χρησιμοποιεί κάποιος για να σε απομονώσει, να σε εκφοβίσει και να σε ελέγξει:

1. Ψέματα
   Επαναλαμβάνουν ψέματα με απόλυτη αυτοπεποίθηση, δημιουργώντας σου σύγχυση. Με τον καιρό, αρχίζεις να αμφιβάλλεις για τον εαυτό σου και να μην ξέρεις τι είναι αληθινό.
2. Γοητεία
   Χρησιμοποιούν κολακεία, υπερβολική προσοχή ή «βροχή αγάπης» (love bombing) για να σε προσελκύσουν, να μειώσουν τις άμυνές σου και να κερδίσουν την εμπιστοσύνη και την αφοσίωσή σου.
3. Υποκρισία Θύματος
   Υποκρίνονται ότι είναι τα θύματα άδικης συμπεριφοράς ή δύσκολων συνθηκών για να κερδίσουν τη συμπάθειά σου και να σου αποσπάσουν συναισθηματική υποστήριξη.
4. Εκφοβισμός
   Χρησιμοποιούν έμμεσες ή άμεσες απειλές για να σε κάνουν να νιώθεις φοβισμένη και ανίσχυρη.
5. Κατηγορία Άλλων
   Φτιάχνουν αποδιοπομπαίους τράγους, κατηγορώντας άλλους για τα προβλήματα ή δικαιολογώντας τη δική τους ανάρμοστη συμπεριφορά.

Πάνω απ’ όλα, προσπαθούν να σε απομονώσουν, κάνοντάς σε να νιώθεις αδύναμη, μόνη και ανήμπορη να αντιδράσεις.

Έχεις πιάσει ποτέ κάποιον να σε κοιτάζει επίμονα και αναρωτήθηκες: «Τι κοιτάει;»

Πώς να αντιδράσεις

Αν βιώνεις μια ελεγκτική σχέση, δεν είσαι μόνη. Έχεις επιλογές και δύναμη.

• Σε κρίση; Κάλεσε το 988 για άμεση υποστήριξη.
• Σε προσωπική σχέση: Εμπιστεύσου έναν φίλο, θεραπευτή, ή κάποιον που ξέρεις ότι μπορεί να σε στηρίξει.
• Στη δουλειά: Εάν αντιμετωπίζεις κακοποιητική συμπεριφορά, συζήτησε το με έναν μέντορα ή επικοινώνησε εμπιστευτικά με το τμήμα Ανθρώπινου Δυναμικού.
• Στην πολιτική ή την επικαιρότητα: Αν νιώθεις ότι οι εξελίξεις σε στρεσάρουν, μίλησε σε έναν φίλο ή θεραπευτή. Ενημέρωσε τον τοπικό σου βουλευτή για τις ανησυχίες σου ή εντάξου σε μια οργάνωση που υποστηρίζει τα πιστεύω σου, όπως η Sierra Club, η ADL ή η ACLU.

Θυμήσου: Δεν είσαι μόνη και δεν είσαι ανίσχυρη.