Υπερτρίχωση: πότε πρέπει να γίνει ορμονικός έλεγχος;

Πολλά νέα κορίτσια και γυναίκες ταλαιπωρούνται από αυξημένη τριχοφυΐα και καταφεύγουν σε διάφορα μέσα ώστε να την αντιμετωπίσουν. Πότε όμως θεωρείται υπερβολική ή παθολογική η τριχοφυΐα στις γυναίκες και πότε πρέπει να γίνει ένας λεπτομερής ορμονικός έλεγχος για τα πιθανά αίτια;

Η τριχοφυΐα στις γυναίκες, όπως και στους άνδρες, οφείλεται στην παραγωγή και δράση ανδρικών ορμονών. Και οι γυναίκες παράγουν ανδρικές ορμόνες από τις ωοθήκες και τα επινεφρίδια τους. Οι ανδρικές ορμόνες είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη του σκελετού, των τριχών, την έναρξη της εφηβείας, τη σεξουαλικότητα. Σε κάποιες γυναίκες τα επίπεδα των ανδρικών ορμονών είναι αυξημένα πάνω από το φυσιολογικό ή ασκούν πιο έντονη δράση.

Η σοβαρή υπερτρίχωση καλείται δασυτριχισμός και αναφέρεται στην παρουσία τριχοφυΐας σε μέρη του σώματος που μια γυναίκα δεν πρέπει να έχει αυξημένη τριχοφυΐα όπως: η κοιλιά, το στήθος, η πλάτη, οι γλουτοί, οι μηροί, το πηγούνι.

Ο δασυτριχισμός μπορεί να είναι ήπιος, μέσης βαρύτητας ή σοβαρός. Συχνά η ήπια αύξηση στην παραγωγή τριχών είναι θέμα καταγωγής ή γονιδιακής προδιάθεσης (οι μελαχρινές γυναίκες έχουν πιο έκδηλη τριχοφυΐα από τις ανοιχτόχρωμες) , αλλά πολλές φορές ,και ειδικά όταν η υπερτρίχωση συνοδεύεται και από διαταραχές στη περίοδο ή άλλα συμπτώματα, μπορεί να είναι εκδήλωση μιας σημαντικής ορμονικής διαταραχής.

Πότε πρέπει να ανησυχήσουμε για την υπερτρίχωση;

Συχνά νέες γυναίκες καταφεύγουν στην ριζική αποτρίχωση και αντιμετώπιση της υπερτρίχωσης χωρίς να συμβουλευτούν ιατρό. Αν συνυπάρχει όμως κάποια ορμονική διαταραχή η θεραπεία συνήθως δεν είναι επιτυχής.

Η υπερτρίχωση υποδηλώνει ορμονική διαταραχή συνήθως όταν συνοδεύεται και από:

• Διαταραχή στην περίοδο
• Τριχόπτωση
• Ακμή
• Αυξημένη περίμετρο κοιλιάς (αυξημένο κοιλιακό λίπος)
• Αυξημένο σωματικό βάρος
• Πολύ γρήγορη εμφάνιση και επιδείνωση της τριχοφυΐας σε γυναίκα που δεν είχε πριν πρόβλημα
• Στις περιπτώσεις αυτές θα πρέπει να γίνει ένας λεπτομερής ορμονικός έλεγχος και αξιολόγηση από ενδοκρινολόγο.

Ποιες διαταραχές προκαλούν υπερτρίχωση;

Διάφορες ορμονικές παθήσεις μπορούν να προκαλέσουν αυξημένη παραγωγή ή αυξημένη δράση ανδρικών ορμονών. Η πιο συχνή διαταραχή που σχετίζεται με τα αυξημένα ανδρογόνα είναι το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών (ΣΠΩ), που επηρεάζει μέχρι και 10% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας. Οι γυναίκες με ΣΠΩ εκτός από υπερτρίχωση και αυξημένα ανδρογόνα έχουν συνήθως και διαταραχές ή αστάθεια στην περίοδο, πολλές και μικρές κύστεις στις ωοθήκες, τριχόπτωση, ακμή, υπογονιμότητα και, αρκετά συχνά αυξημένο λίπος στην περιοχή της κοιλιάς και προβλήματα με το βάρος τους.

Άλλες συχνές ορμονικές διαταραχές που μπορεί να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν την υπερτρίχωση είναι:

Ο Υποθυρεοειδισμός, λόγω διαταραχής στην φυσιολογική περίοδο και δράση άλλων ορμονών όπως η προλακτίνη. Οι διαταραχές του θυρεοειδούς συνήθως επιδεινώνουν προ υπάρχουσα υπερτρίχωση και δεν την προκαλούν.
Η Υπερπρολακτιναιμία, λόγω της σοβαρής διαταραχής στην περίοδο και την πτώση των οιστρογόνων που μπορεί να προκαλέσει
Η σοβαρή αντίσταση στην ινσουλίνη, που συνοδεύεται συνήθως από διαταραχές στο σάκχαρο, αύξηση στο βάρος και στην περίοδο
Η παχυσαρκία μέσω της αντίστασης στη ινσουλίνη που προκαλεί και την διαταραχή στην περίοδο

Αρκετά σπάνιες ορμονικές διαταραχές που μπορεί να προκαλέσουν σοβαρή υπερτρίχωση είναι:

Η υπερβολική έκκριση κορτιζόλης (σύνδρομο Cushing). Συνήθως στην περίπτωση αυτή συνυπάρχουν και άλλες διαταραχές, όπως απότομη αύξηση στο βάρος, αλλαγή στην περίοδο, αύξηση στην πίεση και το σάκχαρο, αλλαγή στην ποιότητα του δέρματος, εύκολη κόπωση, συγκέντρωση λίπους στην κοιλιά, το στήθος και το πρόσωπο.
Ενζυματική διαταραχή των επινεφριδίων (μη κλασσική συγγενής υπερπλασία των επινεφριδίων), λόγω διαταραχής στο ρυθμό παραγωγής ανδρικών ορμονών από τα επινεφρίδια. Οι διαταραχές αυτές των επινεφριδίων παρουσιάζονται με διαφορετική βαρύτητα σε κάθε άτομο και κυμαίνονται από πολύ ήπιες μορφές που εμφανίζονται κατά την ενήλικο ζωή έως ιδιαίτερα σοβαρές που μπορεί να εκδηλωθούν από την παιδική ηλικία
Όγκος επινεφριδίων που παράγει ανδρικές ορμόνες. Οι όγκοι αυτοί είναι ιδιαίτερα σπάνιοι και χαρακτηρίζονται από την απότομη εμφάνιση και επιδείνωση της υπερτρίχωσης και πολύ αυξημένες ανδρικές ορμόνες.
Μερικά φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν αυξημένη παραγωγή ανδρικών ορμονών (όπως τα αναβολικά στεροειδή) ή φάρμακα που προκαλούν διακοπή στην περίοδο ή αύξηση στα επίπεδα της προλακτίνης (όπως κάποια αντικαταθλιπτικά).
Συχνά, μια γυναίκα μπορεί να έχει υπερτρίχωση με ενώ έχει φυσιολογική περίοδο και λειτουργία των ωοθηκών, χωρίς ιδιαίτερα αυξημένα επίπεδα ανδρογόνων στο αίμα και χωρίς συγκεκριμένη ορμονική διαταραχή. Στις περιπτώσεις αυτές έχουμε «ιδιοπαθή» δασυτριχισμό, έχουμε δηλαδή υπερτρίχωση χωρίς να υπάρχει εμφανής αιτία.

Πώς μπορεί μια γυναίκα να αντιμετωπίσει την αυξημένη τριχοφυϊα;

Οι περισσότερες γυναίκες με ήπια τριχοφυϊα και χωρίς άλλα προβλήματα,δεν χρειάζεται να συμβουλευθούν ενδοκρινολόγο για την αντιμετώπιση της υπερτρίχωσης. Μπορούν να ακολουθήσουν διάφορα μέσα αφαίρεσης τριχών (τοπικές κρέμες, χαλάουα, ηλεκτρόλυση, laser) ανάλογα με τις προσωπικές τους προτιμήσεις.

Σε περιπτώσεις που υπάρχει υποψία διαταραχής των ανδρικών ορμονών, θα πρέπει να γίνει αξιολόγηση από ενδοκρινολόγο, ο οποίος μπορεί να ζητήσει ειδικές ορμονικές εξετάσεις για να καθορίσει την πιθανή αιτία της υπερανδρογοναιμίας (αυξημένες ανδρικές ορμόνες).

Αν συνυπάρχει κάποια ορμονική θεραπεία , θα πρέπει να γίνει και η κατάλληλη θεραπεία για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της υπερτρίχωσης.

Η υπερτρίχωση, ακόμα και σε ήπια επίπεδα, μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην ζωή μιας γυναίκας και να επηρεάσει την ψυχική της ισορροπία. Κάθε γυναίκα που θεωρεί ότι έχει τριχοφυΐα που επηρεάζει την εικόνα που έχει για το σώμα της και την εμφάνιση της, θα πρέπει να το συζητά με τον ιατρό της. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι να γίνει ορμονικός έλεγχος όταν συνυπάρχει διαταραχή στην περίοδο, αύξηση στο βάρος, τριχόπτωση ή άλλα συμπτώματα.

Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με την Ενδοκρινολόγο Παρασκευή ΜεντζελοπούλουΠαρασκευή Μεντζελοπούλου, Λέκτορα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Harvard.