Παχυσαρκία και Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών: Πως επηρεάζουν τη γυναικεία γονιμότητα

Η σύνδεση της παχυσαρκίας και του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών με τα προβλήματα γονιμότητας μοιάζει σαν ένας αυτοτροφοδοτούμενος κύκλος νοσηρότητας, που επηρεάζει το 10% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας.

Το αυξημένο σωματικό βάρος δεν είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη διάγνωση του συνδρόμου αλλά ανευρίσκεται περίπου στο 40% των γυναικών με PCOS και επιβαρύνει σημαντικά τα συμπτώματα.

Είναι γεγονός ότι η παχυσαρκία συνδέεται συχνά με υπερινσουλιναιμία δηλαδή με υψηλότερα επίπεδα ινσουλίνης στην κυκλοφορία του αίματος, κατάσταση που παίζει θεμελιώδη ρόλο στην παθογένεση του Συνδρόμου Πολυκυστικών Ωοθηκών. Το ΣΠΩ χαρακτηρίζεται από διαταραχές έμμηνου ρήσης και αυξημένη παραγωγή ανδρογόνων, μια ορμονική ανισορροπία που παρεμποδίζει την τακτική ωορρηξία. Όσο πιο πολύ ανεβαίνει το βάρος και το λίπος ιδιαίτερα στην περιοχή της κοιλιάς, τόσο πιο έντονες είναι οι διαταραχές.

Η ταυτόχρονη παρουσία ΣΠΩ και παχυσαρκίας αυξάνει περαιτέρω την αντίσταση στην ινσουλίνη και επιδεινώνει τα συμπτώματα του ΣΠΩ. Από την άλλη πλευρά, η αυξημένη παραγωγή ανδρογόνων στις γυναίκες με ΣΠΩ, προκαλεί εναπόθεση σπλαχνικού λίπους, το οποίο με τη σειρά του αυξάνει την αντίσταση στην ινσουλίνη και την υπερινσουλιναιμία, τροφοδοτώντας περαιτέρω αυτόν τον φαύλο κύκλο.

Σοβαρά προβλήματα γονιμότητας σε γυναίκες με αυξημένο ΔΜΣ

Σύμφωνα με επιδημιολογικές μελέτες οι παχύσαρκες γυναίκες παρουσιάζουν φτωχότερα αναπαραγωγικά αποτελέσματα και ο υψηλότερος δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ>32) σχετίζεται με φτωχή πρόγνωση γονιμότητας.

Η παχυσαρκία επιδρά στην αναπαραγωγική διαδικασία επηρεάζοντας:

• Την ωοθηλακιορρηξία και τη φυσική σύλληψη
• Την έκβαση των θεραπειών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής
• Την φυσιολογική εξέλιξη της εγκυμοσύνης και του τοκετού.

Διαταραχές περιόδου δεν παρουσιάζουν όλες οι παχύσαρκες γυναίκες ωστόσο φαίνεται να υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για διαταραχές της τακτικής ωοθυλακιορρηξίας σε γυναίκες με ΔΜΣ >32.

Η βελτίωση της ωοθυλακικής λειτουργίας και της συχνότητας σύλληψης φαίνεται πως βελτιώνεται σημαντικά μετά την απώλεια βάρους.

Οι παχύσαρκες γυναίκες, όπως δείχνουν πρόσφατες μελέτες μπορεί να έχουν σημαντικό πρόβλημα υπογονιμότητας. Το ποσοστό των αποβολών είναι αρκετά μεγαλύτερο (4 προς 1) σε αυτές τις γυναίκες ενώ έχουν αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών κατά την εγκυμοσύνη και τον τοκετό. Μεγάλος αριθμός γυναικών καταφεύγει στη λύση της εξωσωματικής γονιμοποίησης, με ποσοστά επιτυχίας χαμηλότερα από εκείνα των γυναικών με φυσιολογικό σωματικό βάρος.

Παχυσαρκία και Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή

Εκτός από την ελάττωση των πιθανοτήτων φυσικής σύλληψης ο αυξημένος ΔΜΣ σχετίζεται και με τα ελαττωμένα ποσοστά επιτυχούς έκβασης στις θεραπείες Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής. Σύμφωνα με μελέτες η παχυσαρκία μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ποιότητα των ωαρίων και των εμβρύων. Επομένως, τα ποσοστά γονιμοποίησης, μεταφοράς εμβρύων, εμφύτευσης και εγκυμοσύνης που σχετίζονται με τις κατηγορίες ΔΜΣ>30 έχουν συχνά αναφερθεί ως χαμηλά. Τέλος, αρκετές μελέτες έδειξαν αυξημένο κίνδυνο αποβολής σε παχύσαρκες γυναίκες που υποβάλλονται σε εξωσωματική γονιμοποίηση.

Μείωση βάρους ως στόχος θεραπείας σε γυναίκες με Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών και υπογονιμότητα

Η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας αποτελεί επομένως άμεση προτεραιότητα στη θεραπευτική αντιμετώπιση γυναικών με ΣΠΩ.

Ακόμα και στην περίπτωση που η απώλεια του σωματικού βάρους είναι μικρή (5% - 10%), η μείωση του κοιλιακού λίπους είναι σημαντική και συντελεί, εκτός από τη μείωση της περιμέτρου της μέσης, στη μείωση των ανδρογόνων και στη βελτίωση της ωοθυλακιορρηξίας και της γονιμότητας.

Η απώλεια βάρους από μόνη της μπορεί να προκαλέσει αυτόματη ωορρηξία και βελτίωση της γονιμότητας περίπου στο 25% των γυναικών με ΣΠΩ.

Αν και η θεραπεία πρώτης γραμμής για PCOS είναι η απώλεια βάρους που εστιάζει στη διατροφή και την τακτική άσκηση, είναι γνωστό ότι οι παχύσαρκες γυναίκες με PCOS συχνά αποτυγχάνουν να κάνουν δίαιτα και να διατηρήσουν καλή διατροφική συμπεριφορά. Έτσι, οι διατροφικές τροποποιήσεις που στοχεύουν στην απώλεια βάρους από μόνες τους συνήθως δεν είναι σε θέση να οδηγήσουν σε απώλεια βάρους για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Οι γυναίκες με υψηλό ΔΜΣ θα πρέπει να γνωρίζουν ότι η απώλεια βάρους δεν βελτιώνει μόνο τη γονιμότητα αλλά μειώνει σημαντικά και την πιθανότητα επιπλοκών κατά τη διάρκεια της κύησης, όπως ο διαβήτης κύησης και η προεκλαμψία ενώ μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης επιπλοκών και κατά τον τοκετό.

Νέες καινοτόμες θεραπείες

Σήμερα νέες καινοτόμες θεραπείες που χορηγούνται σε παχύσαρκες γυναίκες με Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών έχουν πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Ρωτήστε μας προκειμένου να λάβετε όλες τις απαραίτητες πληροφορίες ώστε να βρείτε το πλάνο θεραπείας που ενδείκνυται για την περίπτωσή σας.

Παναγιώτης Ψαθάς MD, PhD – Μαιευτήρας – Χειρουργός Γυναικολόγος - Μέλος της ιατρικής ομάδας δημιουργίας και διαχείρισης της Μονάδας Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Institute of Life – ΙΑΣΩ www.ppsathas.com