Emotional reasoning: Όταν οι έντονες σκέψεις σου παραμορφώνουν την πραγματικότητα

Σου έχει συμβεί ποτέ, να έχεις στείλει μήνυμα στον σύντροφo ή σε κάποιον κοντινό φίλο σου, να έχει αργήσει πολύ να απαντήσει και εσένα να σε έχουν «ζώσει» οι κακές σκέψεις πως κάτι άλλαξε μεταξύ σας; Μήπως ζηλεύεις έντονα τον σύντροφό σου, επειδή πιστεύεις πως σε απατά όμως, δεν έχεις απτές ενδείξεις που να επιβεβαιώνουν τις εικασίες και τα συναισθήματά σου; Άραγε, πολλές φορές αισθάνεσαι ένοχη για κάτι, οπότε συμπεραίνεις πως μάλλον κάτι θα έχεις κάνει λάθος, ακόμη και αν δεν υπάρχει ούτε ένα στοιχείο που να αποδεικνύει πως χρειάζεται να νιώθεις έτσι, ακόμη και αν οι γύρω σου σε διαβεβαιώνουν για το αντίθετο;

Είναι αλήθεια πως οι σκέψεις μας μερικές φορές γίνονται τόσο έντονες και επίμονες, που καταλήγουμε να τις συγχέουμε με την πραγματικότητα. Για κάποιον λόγο, τα όρια ανάμεσα στη σκέψη, τη συναισθηματική μας κατάσταση και την πραγματικότητα γίνονται τόσο δυσδιάκριτα, που δεν μπορούμε να δούμε τα πράγματα στις κανονικές τους διαστάσεις. Και ακριβώς αυτό είναι που μας προκαλεί το emotional reasoning: Κατά κάποιον τρόπο, μας πείθει πως η πραγματικότητα που εκτυλίσσεται μέσα μας, είναι η πραγματικότητα που μοιραζόμαστε με τους άλλους. Ευτυχώς όμως, στην πραγματική ζωή η πραγματικότητα που μοιραζόμαστε με τους άλλους απέχει σημαντικά από τα worst case σενάρια που «παίζουν» στη λούπα πρωί-βράδυ μέσα στο κεφάλι μας.

Πού είναι το πρόβλημα, λοιπόν; Στο γεγονός πως πιστεύοντας ότι οι σκέψεις και τα συναισθήματά μας ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, πολλές φορές υιοθετούμε συμπεριφορές, τις οποίες όταν θα είμαστε «νηφάλιες» από το ασταμάτητο overthinking, πιθανότατα θα τις μετανιώσουμε.

Τι είναι το emotional reasoning και πώς αλλοιώνει την οπτική μας για την πραγματικότητα

Για να κατανοήσουμε λίγο καλύτερα τι είναι το emotional reasoning, ας φανταστούμε το μυαλό μας ως έναν υπολογιστή. Το emotional reasoning είναι ένα σφάλμα που προκύπτει και διαταράσσει τη σωστή λειτουργία της συσκευής και την ομαλή ροή ενός συλλογισμού, για την ακρίβεια. Πιο αναλυτικά, το emotional reasoning αφορά στις φορές που αισθανόμαστε ή πιστεύουμε έντονα κάτι, οπότε καταλήγουμε να πιστεύουμε πως αυτό το συναίσθημα δεν γίνεται να μην είναι αληθινό, να μην ισχύει, εφόσον είναι τόσο έντονο.

Κάπως έτσι, ο συλλογισμός μας υποκινείται και τροφοδοτείται από το συναίσθημα, ενώ στην πραγματική ζωή δεν έχει κάποια υπόσταση. Εκτός, βέβαια, αν του δώσουμε εμείς υπόσταση με τις πράξεις μας. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που εξηγεί απλά αυτό το φαινόμενο, είναι η φίλη μας που παραμένει σε σχέση με έναν σύντροφο που πιστεύει ακράδαντα πως θα αλλάξει, ενώ η σχέση τους πάει από το κακό στο χειρότερο και εκείνος, δεν της έχει δώσει κάποιο δείγμα για να ελπίζει σε κάποια βελτίωση. Ναι, πρόκειται για μία κατάσταση από την οποία έχουμε περάσει λίγο ή πολύ όλοι. Ωστόσο, όταν γίνεται κατ΄ εξακολούθηση και μετατρέπεται σε μοτίβο, μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τις σχέσεις με τους γύρω μας, αλλά και τη σχέση μας με τον εαυτό μας.

Πώς θα καταφέρουμε να ξεχωρίσουμε τις τοξικές σκέψεις από την πραγματικότητα

Μπορεί το emotional reasoning να φαντάζει ως μία κατάσταση που δεν ξεπερνιέται εύκολα, ωστόσο, η λύση του είναι πολύ απλή. Διότι το κόλπο για να μπορέσουμε να κατευνάσουμε τις αρνητικές σκέψεις και τα συναισθήματά μας, ώστε να τα φέρουμε σε μία ισορροπία με την πραγματικότητα, είναι να μην τα αφήνουμε να μας κυριεύσουν. Ναι, υπάρχει κάποιος λόγος που αισθανόμαστε όπως αισθανόμαστε όμως, αυτό δεν σημαίνει πως ο λόγος προέρχεται από κάτι υπαρκτό ή από μία αλήθεια της πραγματικής ζωής.

Έχει σημασία, λοιπόν, να καταλαβαίνουμε πότε «μιλάνε» τα γεγονότα και πότε «μιλάνε» οι σκέψεις και τα συναισθήματά μας. Για παράδειγμα, αν ζηλεύουμε τον σύντροφό μας, είναι πολύ πιθανό να αρχίσουμε να κάνουμε υποθέσεις σε σχέση με αυτόν, οι οποίες δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Όπως είναι επόμενο, αυτές οι σκέψεις μας οδηγούν σε βαθύτερους, πολύ πιο προσωπικούς προβληματισμούς, οι οποίοι μας βάζουν στη διαδικασία να αισθανόμαστε ανεπαρκείς.

Ένα άλλο παράδειγμα είναι οι φορές που έχουμε έντονο άγχος και ανησυχία πως κάτι κακό θα συμβεί, χωρίς να έχει συμβεί τίποτα απολύτως. Ακριβώς επειδή ερμηνεύουμε αυτό το κακό προαίσθημα ως μία πραγματική αλήθεια, καταλήγουμε να κάνουμε εσφαλμένες υποθέσεις, θέλοντας να την επιβεβαιώσουμε.

Πώς θα βγούμε από την επικίνδυνη λούπα που προκαλεί το emotional reasoning

Όσες έχουμε πιάσει τον εαυτό μας να γίνεται υποχείριο των σκέψεων και των συναισθημάτων του, ίσως πιστεύουμε πως έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε, μέχρι να βρεθούμε στο σημείο που τα όρια μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας θα είναι ξεκάθαρα και ευδιάκριτα. Παρόλα αυτά, υπάρχουν τρόποι για να παραμένουμε προσγειωμένες, ακόμη και αν μέσα μας συντελείται μία συναισθηματική «τρικυμία».

Πώς θα τα καταφέρουμε; Κάνοντας ένα βήμα πίσω κάθε φορά που αισθανόμαστε πως τα συναισθήματά μας είναι έτοιμα να εκπυρσοκροτήσουν και μην αφήνοντας τον εαυτό μας να ενδώσει απερίσκεπτα σε όσα τον προστάζουν οι σκέψεις μας. Διότι οι σκέψεις μας δεν μας λένε πάντα την αλήθεια. Μία ακόμη πρακτική που θα μας βοηθήσει να δούμε πιο καθαρά τα πράγματα, όταν είμαστε θολωμένες, είναι να παρατηρούμε λίγο περισσότερο τον εαυτό μας. Είναι ο μόνος τρόπος για να κατανοήσουμε πώς ακριβώς νιώθουμε και για ποιον λόγο αισθανόμαστε έτσι. Σε κάθε περίπτωση, δεν είναι κακό, ούτε ασυνήθιστο να νιώθουμε ενοχές, ζήλεια, φόβο, άγχος. Όλα αυτά τα συναισθήματα είναι έγκυρα και ανθρώπινα, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως θα τα αφήσουμε να ορίζουν τη ζωή μας και τις σχέσεις μας με τους άλλους.

Κλείνοντας, όπως είχε πει και ο Φρόιντ κάποτε, «η σκέψη είναι δράση σε πρόβα». Οπότε, ας φροντίσουμε οι σκέψεις μας να μας οδηγούν σε πράξεις που μας εκφράζουν πραγματικά, σε πράξεις που δεν υποκινούνται από τη δύναμη και την ανασφάλεια του emotional reasoning!