Aν σκέφτεσαι θετικά θα συμβούν καλά πράγματα; Η ειδικός καταρρίπτει τους μύθους του #goodvibesonly

Δες το θετικά! Είναι δική σου επιλογή το να υποφέρεις. Μην αγχώνεσαι. Συμβαίνουν πολύ χειρότερα! Έχεις όλα τα καλά! Γιατί στενοχωριέσαι; Σκέψου θετικά! Ακούς κι εσύ όλες αυτές τις ατάκες θετικότητας και θέλεις να πεις «παιδιά αφήστε ήσυχη με τα θετικά vibes, Κάνω απλά ό,τι μπορώ»; Παγκόσμια Ημέρα Ευτυχίας σήμερα και ζητήσαμε από τη Νικολέττα Τριάντη, Ψυχολόγο (M.Sc) – Ψυχοθεραπεύτρια (CBT & ACT) του Κέντρου Ειδικών Θεραπειών, Λογοθεραπείας, Εργοθεραπείας Συν-πορεύομαινα μας καταρρίψει τους μύθους του θετικού τρόπου σκέψης που οδηγεί στην τοξική θετικότητα στην καθημερινότητά μας.

Για ποιον λόγο κατά την γνώμη σας, τα τελευταία χρόνια έχουμε επικεντρωθεί τόσο πολύ στα θετικά vibes και γιατί υπάρχει τέτοια άνοδος «του αυτοσκοπού της χαράς» στην κουλτούρα μας τελευταία;

Ο «αυτοσκοπός της χαράς», είναι κάτι που τα τελευταία χρόνια διαφημίζεται έντονα και ποικιλοτρόπως. Bιβλία αυτοβοήθειας, life coaches, τηλεοπτικές εκπομπές κ.ά προωθούν το διαρκές κυνήγι τις χαράς, τρόπους με τους οποίους μπορούμε να σκεφτόμαστε θετικά ώστε να εξελιχθούμε σαν άνθρωποι και επαγγελματίες, να βλέπουμε μόνο τη θετική όψη των πραγμάτων και να έχουμε μόνο θετικά vibes.

Κατά κάποιο τρόπο είναι σαν να υπονοείται ότι αυτός που σκέφτεται πάντα θετικά, έχει περισσότερες πιθανότητες να εξελιχθεί και να γίνει επιτυχημένος ή ότι επιτυχημένος και ικανός είναι αυτός που σκέφτεται πάντα θετικά!

Η διαρκής επαφή με όλα τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης που μπήκε στην κουλτούρα όλων τα τελευταία χρόνια, φαίνεται να έχει ενισχύσει αυτόν τον αυτοσκοπό της χαράς. Social media όπου μοιραζόμαστε μόνο τις καλές μας στιγμές, τις επιτυχίες αλλά ποτέ τις αποτυχίες μας, τις χαρές μας αλλά ποτέ τις δύσκολες φάσεις μας. Φίλτρα, φίλτρα ....και άλλα φίλτρα! Αυτή η ‘εικονική‘ πολλές φορές πραγματικότητα που μας κάνει λανθασμένα να θεωρούμε ότι έτσι είναι όλοι, έτσι θα έπρεπε να είναι όλοι, πρέπει να είμαστε πάντα χαρούμενοι!

Aυτό οδηγεί στο να γίνονται και πάλι ταμπού τα θέματα ψυχικής υγείας;

Φυσικά. Το βίωμα δυσάρεστων συναισθημάτων (π.χ άγχος, θλίψη, θυμός) είναι μια υγιής διεργασία. Το να αναμένουμε από τους εαυτούς μας ή τους άλλους να βιώνουν μόνο θετικά συναισθήματα ή να υποτιμάμε το βίωμα των αρνητικών, είναι σαν να επιβάλλουμε μια καταπίεση των φυσιολογικών μας αντιδράσεων. Συστήνεται μια αποφυγή του δυσάρεστου, μια διαρκής θετική διάθεση και χαρά, ενώ πολλά από τα γεγονότα που συμβαίνουν στη ζωή μας είναι πέρα από τον έλεγχό μας. Όσοι λοιπόν αδυνατούν να ‘σκεφτούν θετικά’ σε συγκεκριμένες περιόδους της ζωής τους, νιώθουν ενοχές και τύψεις. Αισθάνονται ότι κάτι δεν πάει καλά με τους ίδιους, ότι τα πράγματα δεν θα έπρεπε να είναι έτσι. Ότι είναι ¨προβληματικοί¨, ότι κάτι δεν κάνουν σωστά σε σχέση με τους άλλους.

Τι πιστεύετε ότι λείπει από τη συζήτηση για την ψυχική υγεία και την εύρεση μιας ισορροπίας μεταξύ του θετικού τρόπου σκέψης αλλά και της κατανόησης πως τα πράγματα κάποιες φορές θα είναι και δύσκολα και απαιτητικά;

Η υγιής θετικότητα ΔΕΝ ακυρώνει τα δυσάρεστα συναισθήματα ούτε υπονοεί πως τα πράγματα θα είναι μόνιμα θετικά, δίχως προβλήματα. Κάποιες φορές όντως οι καταστάσεις μπορεί να γίνουν πολύ δύσκολες και απαιτητικές. Το πρόβλημα είναι η άρνηση εμπλοκής με το πρόβλημα!

Η ψυχική μας ανθεκτικότητα θα γίνει πιο ισχυρή όχι όταν αποφεύγουμε την πραγματικότητα, αλλά όταν την αντιμετωπίζουμε.

Η θετική σκέψη από μόνη της, χωρίς ακόλουθη δράση και ρεαλιστική συνειδητοποίηση της κατάστασης δεν θα φέρει κανένα αποτέλεσμα. Η εξέλιξή μας έρχεται ύστερα από την επαφή με απαιτητικές καταστάσεις. Το να αποφεύγουμε τις καταστάσεις αυτές και τα δυσάρεστα συναισθήματα που αυτές φέρουν φορώντας τις παρωπίδες τις τοξικής θετικότητας, δημιουργεί πρόβλημα στην ικανότητα επίλυσης προβλημάτων.

Επομένως και πάλι καταλήγουμε στο ότι το σημαντικό είναι να προσπαθούμε να έχουμε έναν ρεαλιστικό τρόπο σκέψης, υιοθετώντας μια στάση ανοικτότητας στις εμπειρίες που έρχονται, παρατηρώντας τες, προσπαθώντας να κατανοήσουμε τι είναι υπό τον έλεγχό μας και τι θα χρειαστεί να αλλάξουμε.

Διαβάζουμε παντού υπεραπλουστευμένα quotes τύπου «αν σκέφτεσαι θετικά, θα σου συμβούν καλά πράγματα». Υπάρχει κάποιο ποσοστό αλήθειας πίσω από αυτά;

Τα πράγματα που επιθυμούμε, συμβαίνουν συνήθως όταν προσπαθούμε. Δεν υπάρχει καμία μαγική σύνδεση μεταξύ του τι σκέφτομαι και του τι συμβαίνει. Αν σκεφτόμαστε ρεαλιστικά, λαμβάνουμε τα σωστά μέτρα ώστε να αυξήσουμε την πιθανότητα επίτευξης του στόχου μας. Παρόλα αυτά , κάποιες φορές μπορεί να έχουμε προσπαθήσει αρκετά , και το αποτέλεσμα που θα επέλθει να μην είναι ακριβώς αυτό που επιθυμούσαμε. Μαθαίνουμε και βελτιώνουμε τις μελλοντικές στρατηγικές μας.

Γιατί μερικοί άνθρωποι αρπάζουν αυτό «το άρμα της θετικότητας» και αποφεύγουν να αντιμετωπίσουν τα άβολα συναισθήματα που νιώθουν στην καθημερινότητά τους όπως η λύπη και η θλίψη;

Η μαγική λέξη είναι ο... έλεγχος. Αν υπήρχε η επιλογή, οι περισσότεροι μάλλον δεν θα ήθελαν να βιώσουν δυσάρεστα συναισθήματα. Μας φοβίζουν , μας προβληματίζουν, μας κάνουν να αισθανόμαστε ευάλωτοι, θεωρούμε ότι θα διαρκέσουν πολύ. Θα θέλαμε να τα αποφύγουμε.

Η τοξική θετικότητα είναι μια προσπάθεια ελέγχου των συναισθημάτων που είμαστε ικανοί να νιώσουμε. Μια προσπάθεια απόφυγής του πόνου. Στη διαρκή αυτή προσπάθεια θετικής σκέψης, οδηγούμαστε μακριά από την αυτογνωσία μας. Αυτό το «το άρμα της θετικότητας» μοιάζει ιδιαίτερα ελκυστικό, καθώς η στρατηγική αυτή βραχυπρόθεσμα είναι ανακουφιστική. Εντούτοις, μακροπρόθεσμα οδηγεί σε έντονη ψυχολογική πίεση και άγχος καθώς η καταπίεση των δυσάρεστων συναισθημάτων και του πόνου που αυτά φέρουν, δεν τα εξαφανίζει, αλλά τα καταπιέζει και τα συσσωρεύει.

Πώς πρέπει να αντιδράμε στην καθημερινότητά μας όταν νιώθουμε θυμό/άγχος/λύπη ώστε να ανακουφιζόμαστε συναισθηματικά;

Ας ξεκινήσουμε με την Αποδοχή ότι είναι και αυτά συναισθήματα που χρειάζεται να αισθανθούμε. Να επιτρέψουμε δηλαδή στα συναισθήματά μας τα υπάρξουν. Ύστερα ας τα Παρατηρήσουμε και ας σκεφτούμε τι συνέβη και έχουμε αυτό το συναίσθημα; Tι ερμηνεία δώσαμε εμείς σε αυτό που συνέβη; Πώς νιώθει το σώμα μας τη στιγμή που έχει αυτό το δυσάρεστο συναίσθημα; Υπάρχει κάτι αυτοφροντιστικό που θα μπορούσαμε να κάνουμε; Θα θέλαμε να μοιραστούμε όσα νιώθουμε με κάποιο σημαντικό μας πρόσωπο;

Όταν «δίνουμε χώρο» και στα δυσάρεστα συναισθήματα, τα παρατηρούμε, τα κατανοούμε περισσότερο και γινόμαστε ψυχικά ανθεκτικότεροι.

Τα συναισθήματα είναι σαν τα κύματα. Όσο πελώρια και αν είναι, στο τέλος γίνονται ένα με την ακτή. Κανένα συναίσθημα δεν κρατά για πάντα.

Πώς μπορούμε τελικά να αντιμετωπίσουμε τη τοξική θετικότητα στην καθημερινότητά μας με πρακτικούς τρόπους;

Όσο δυσλειτουργικό είναι να σκεφτόμαστε διαρκώς το χειρότερο σενάριο, τόσο δυσλειτουργικό είναι να σκεφτόμαστε μόνιμα ότι όλα θα πάνε με τον πιο ιδανικό τρόπο. Μεταξύ του χειρότερου και του απόλυτα τέλειου σεναρίου, ας επικεντρωθούμε στο ποιο είναι το πιο ΠΙΘΑΝΟ σενάριο, ποιες οι πιθανές επιπτώσεις και κωλύμματα, και τι μπορούμε εμείς να κάνουμε σαν μέτρο βελτίωσης της κατάστασης.

Εκτός τούτου, όταν κάποιο άτομο του περίγυρού μας αντιμετωπίζει κάτι δυσάρεστο, ας μην βιαστούμε να του δώσουμε μια πρακτική λύση. Αυτό που χρειάζεται είναι να γίνουμε καλοί ακροατές, να το ακούσουμε με ενσυναίσθηση και γνήσιο ενδιαφέρον. Τις περισσότερες φορές οι άνθρωποι θέλουν να τους ακούσουμε και όχι να τους δώσουμε λύσεις.

Ποια είναι τα «red flags» που βλέπουμε για να καταλάβουμε πως κάποιος γύρω μας είναι θετικά τοξικός ή -ακόμα χειρότερα- πως αρχίζουμε να γινόμαστε εμείς οι ίδιοι;

Σε αυτό το σημείο, αξίζει να σημειώθεί πως πολλά άτομα υιοθετούν μια στάση θετικής τοξικότητας στην προσπάθειά τους να γίνουν φροντιστικοί. Στην προσπάθεια να απαλύνουν τον πόνο των αγαπημένων τους προσώπων. Το να δοθούν κάποια συγκεκριμένα στοιχεία ως red flags, θα ήταν λίγο ριψοκίνδυνο καθώς θα ήταν ίσως εύκολο να μπει η ετικέτα του θετικά τοξικού σε κάποιον άλλον άνθρωπο ή στον ίδιο μας τον εαυτό.

Όμως, όταν εμείς οι ίδιοι ή οι άλλοι περνάνε κάτι δυσάρεστο και βιώνουν πόνο, θα ήταν καλό να αποφεύγονται εκφράσεις όπως:

• Δες το θετικά! Είναι δική σου επιλογή το να υποφέρεις.

• Μην αγχώνεσαι. Συμβαίνουν πολύ χειρότερα!

• Έχεις όλα τα καλά!! Γιατί στενοχωριέσαι; Σκέψου θετικά!

• Μην είσαι αρνητικός!

• Θα πάνε σίγουρα όλα καλά!

• Αν το σκέφτεσαι τόσο αρνητικά, στο τέλος έτσι θα πάνε τα πράγματα!

• Μόνο θετική ενέργεια!

• Σκέψου θετικά για να προσελκύσεις τα καλά!

• Μην το σκέφτεσαι! Σκέψου μόνο θετικά, τα καλύτερα έρχονται!

Ποια είναι η χρυσή τομή -αν αυτή υπάρχει- για να ορίσουμε κάποιον απλά ως «θετικό και αισιόδοξο» και όχι ως «τοξικά θετικό»;

Ο άνθρωπος με αισιόδοξη ματιά είναι ρεαλιστής και δεν αρνείται να ελπίζει. Αντίθετα, στην περίπτωση της τοξικής θετικότητας, το άτομο αρνείται να δει την πραγματικότητα, καταπιέζει και αποφεύγει οποιοδήποτε δυσάρεστο βίωμα.

01

04

Διεθνής Ημέρα Ευτυχίας σήμερα… μπορείτε να την ορίσετε σε λίγες λέξεις;

Θα όριζα την ευτυχία ως την –κατά τον Αριστοτέλη- ευδαιμονία. Δηλαδή τη δράση του ατόμου σύμφωνα με τη λογική, τις ηθικές αρετές, τις προσωπικές του επιθυμίες και την ακόλουθη ψυχική ικανοποίηση που προκύπτει. Η ευτυχία βρίσκεται στο παρόν, βρίσκεται στο τώρα. Σε μια καθημερινότητα που θα είναι γεμάτη με δράσεις που μας δίνουν νόημα. Με συμπεριφορές, μικρές ή μεγάλες, που μας πηγαίνουν κοντά στις προσωπικές μας επιθυμίες.

Ευχαριστούμε την Νικολέττα Τριάντη, Ψυχολόγο (M.Sc) – Ψυχοθεραπεύτρια (CBT & ACT) εκ μέρους του Κέντρου Ειδικών Θεραπειών, Λογοθεραπείας, Εργοθεραπείας Συν-πορεύομαι

https://www.facebook.com/synporevomai