Ποιός είναι το αφεντικό στο γάμο;

Η τροποποίηση του οικογενειακού δικαίου βάσει του Ν.1329/83 αναδεικνύει την γυναίκα ως αυτόνομη οντότητα στο κοινωνικό κύτταρο της μέχρι τότε πατριαρχικής οικογένειας. Ο άνδρας παύει να είναι η «κεφαλή» της οικογένειας, «νόμιμη κατοικία» της γυναίκας δεν είναι πλέον η κατοικία του συζύγου της, καταργείται ο θεσμός της προίκας και ορίζεται η υποχρέωση και των δύο συζύγων να συμβάλλουν ανάλογα με τις δυνάμεις τους στην αντιμετώπιση των αναγκών της οικογένειας.

Η επιμέλεια των παιδιών ασκείται από κοινού από τους συζύγους οι οποίοι θα πρέπει να μεριμνούν για την ανατροφή και την εκπαίδευσή τους χωρίς να γίνεται καμία διάκριση φύλου (γονική μέριμνα). Περαιτέρω, βάσει διάταξης αναγκαστικού δικαίου, τίθεται η υποχρέωση να διατηρήσει η γυναίκα το επίθετο της και μετά από τον γάμο. Όσον αφορά δε το επώνυμο των τέκνων, οι μελλόνυμφοι έχουν την δυνατότητα να το επιλέξουν πριν από τον γάμο τους, επιλέγοντας, δηλαδή, το επίθετο του άνδρα ή της γυναίκας ή και των δύο μαζί.

Οι σύζυγοι αποφασίζουν από κοινού για κάθε θέμα του συζυγικού βίου, ενώ με την επιφύλαξη συγκεκριμένων διατάξεων ο γάμος δεν μεταβάλλει την περιουσιακή αυτοτέλεια καθενός. Ωστόσο, αν ο γάμος λυθεί και η περιουσία του ενός συζύγου έχει, αφότου τελέσθηκε ο γάμος αυξηθεί, ο άλλος σύζυγος εφόσον συνέβαλε με οποιονδήποτε τρόπο στην αύξηση αυτή, δικαιούται να απαιτήσει την απόδοση του μέρους της αύξησης που προέρχεται από δική του συμβολή (αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα).

Επιπλέον, εισάγεται η επιλογή του συστήματος κοινοκτημοσύνης : μπορούν δηλαδή οι σύζυγοι πριν ή και κατά τη διάρκεια του γάμου τους να επιλέγουν με σύμβαση, για την ρύθμιση των συνεπειών του γάμου στην περιουσιακή τους κατάσταση, σύστημα κοινωνίας κατά ίσα μέρη στα περιουσιακά τους στοιχεία, χωρίς διάθεση από τον καθένα τους, του ιδανικού τους μεριδίου.

Οι διατάξεις του διαζυγίου επίσης εκσυγχρονίστηκαν και ταυτόχρονα θεσμοθετήθηκε το συναινετικό διαζύγιο, ως θεσμός αναντικατάστατος που υπηρετεί την προσωπική ελευθερία. Τέλος επήλθε πλήρης εξομοίωση των δικαιωμάτων των εκτός γάμου παιδιών, με τα παιδιά που γεννήθηκαν «μέσα στον γάμο» και ενισχύθηκε κατ' επέκταση η θέση της άγαμης μητέρας.

Αυτές οι νομοθετικές ρυθμίσεις άλλαξαν ριζικά το τοπίο στον χώρο του Οικογενειακού Δικαίου με κύρια χαρακτηριστικά της αλλαγής αυτής την πληρέστερη κοινωνική απελευθέρωση της γυναίκας και τον οφειλόμενο σεβασμό προς την αξία και τις ελευθερίες του ανθρώπου και προς την ισότητα των δύο φύλων.