Παγκόσμια Ημέρα Οστεοπόρωσης: Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για τη σιωπηλή αυτή νόσο

Η οστεοπόρωση είναι μια χρόνια πάθηση του μεταβολισμού των οστών κατά την οποία παρατηρείται σταδιακή μείωση της πυκνότητας και της ποιότητάς τους (της αρχιτεκτονικής τους) με συνέπεια, με την πάροδο του χρόνου να γίνονται πιο εύθραυστα και λεπτά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αυξάνεται ο κίνδυνος κατάγματος ακόμα και χωρίς τραυματισμό (αυτόματο κάταγμα) καθώς μειώνεται η ανθεκτικότητα και η ελαστικότητα των οστών.

Η οστεοπόρωση είναι μια σιωπηλή νόσος χωρίς συμπτώματα έως τη στιγμή που θα συμβούν τα πρώτα κατάγματα.

Κλινική εικόνα - Συμπτώματα: Η κύρια εκδήλωση της οστεοπόρωσης είναι κατάγματα χαμηλής ενέργειας, δηλαδή κατάγματα μετά από ελαφρύ τραυματισμό ή αυτόματα κατάγματα (χωρίς ιστορικό τραυματισμού). Τα οστεοπορωτικά κατάγματα αφορούν 40% τη σπονδυλική στήλη, 20% το ισχίο, 20% τον καρπό και 20% διάφορα άλλα οστά.

Απώλεια ύψους και κύφωση αποτελούν όψιμες εκδηλώσεις της οστεοπόρωσης και οφείλονται σε σπονδυλικά κατάγματα.

Συνέπειες της οστεοπόρωσης

• Κατάγματα
• Απώλεια αναστήματος
• Πόνος στην πλάτη και στη μέση
• Ψυχολογικά προβλήματα
• Κακή ποιότητα ζωής

Ποιος κινδυνεύει από την οστεοπόρωση;
Αν και οι μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες κινδυνεύουν περισσότερο από την οστεοπόρωση, η νόσος μπορεί να προσβάλει επίσης άνδρες και νεότερα άτομα. Μία στις τρεις γυναίκες και ένας στους πέντε άνδρες άνω των 50 ετών θα υποστούν ένα οστεοπορωτικό κάταγμα. Οι γυναίκες κινδυνεύουν περισσότερο από οστεοπόρωση επειδή τα οστά τους είναι μικρότερα και ελαφρύτερα από τα οστά των ανδρών. Επιπλέον, η παραγωγή οιστρογόνων που προστατεύουν έναντι της οστικής απώλειας μειώνεται μετά την εμμηνόπαυση.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη οστεοπόρωσης;

1. Οικογενειακό ιστορικό οστεοπόρωσης
2. Πρόωρη εμμηνόπαυση (πριν το 42ο έτος ηλικίας)
3. Πτωχή δίαιτα με χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου (<400mg/ημ.)
4. Ιστορικό κατάγματος
5. Κάπνισμα
6. Χαμηλό σωματικό βάρος λεπτός σκελετός
7. Ανεπαρκής άσκηση
8. Άτομα που τρώνε πολύ αλάτι
9. Κατανάλωση >3 μονάδες οινοπνευματωδών ποτών καθημερινά
10. Θεραπεία με στεροειδή
11. Γήρανση

Οι ισχυρότεροι παράγοντες κινδύνου οστεοπόρωσης σε άτομο χωρίς ιστορικό κατάγματος είναι:

• Γυναικείο φύλο.
• Ηλικία >60 έτη.
• Θυρεοειδοπάθεια.
• Οικογενειακό ιστορικό οστεοπόρωσης ή ισχίου από την πλευρά της μητέρας.

Διάγνωση

Η διάγνωση στηρίζεται στη λήψη πλήρους ιστορικού, στην κλινική εξέταση, στη μέτρηση οστικής πυκνότητας και μια σειρά αιματολογικών εξετάσεων (βιοχημικοί δείκτες οστικού μεταβολισμού).

Πότε γίνεται η μέτρηση της οστικής πυκνότητας;

• Αμέσως μετά την εμμηνόπαυση.
• Σε γυναίκες ή άνδρες που λαμβάνουν κορτιζόνη για μεγάλο χρονικό διάστημα (δόση ίση ή μεγαλύτερη των 7,5mg για 3 μήνες ή περισσότερο).
• Σε γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό.
• Σε άνδρες ηλικίας άνω των 70 ετών.

Υπάρχει θεραπεία;

Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπευτική αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης αυξάνουν την οστική παραγωγή ή αναστέλλουν την οστική απορρόφηση, και είναι:

• Διφωσφονικά.
• Στρόντιο.
• Εκλεκτικοί τροποποιητές υποδοχέων οιστρογόνων.
• Τεριπαρατίδη.
• Παραθορμόνη.
• Δενοσουμάμπη.
• Οιστρογόνα.
• Ασβέστιο.
• Βιταμίνη D.

Πώς να προλάβετε την οστεοπόρωση;

• Να παίρνετε αρκετό ασβέστιο και βιταμίνη D.
• Να περιορίσετε το αλάτι στο φαγητό σας.
• Να περιορίσετε την κατανάλωση καφέ – τσάι, γιατί αυξάνουν την οστική απώλεια (μέχρι 2 ημερησίως).
• Να περιορίσετε το αλκοόλ γιατί δρα τοξικά στους οστεοβλάστες και επιδρά στον μεταβολισμό της βιταμίνης D.
• Να μην χάνετε απότομα σωματικό βάρος.
• Να ασκείστε τουλάχιστον 30' καθημερινά.
• Να σταματήσετε το κάπνισμα γιατί προδιαθέτει στη νόσο.
• Να επισκεφθείτε τον ορθοπαιδικό και να προχωρήσετε σε έλεγχο (μέτρηση οστικής πυκνότητας και ειδικές εξετάσεις αίματος)

Και μερικοί αριθμοί...

• Μία στις 5 Ελληνίδες >50 ετών έχουν εγκατεστημένη σπονδυλική οστεοπόρωση.
• Μία στις 3 Ελληνίδες >50 ετών έχουν παθολογικά χαμηλή οστική πυκνότητα.

Οστεοπόρωση - Διατροφή

Είναι βέβαιο ότι διατροφή υψηλή σε ασβέστιο κατά την παιδική και εφηβική ηλικία διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο στην ανάπτυξη της κορυφαίας οστικής μάζας.
Κύρια πηγή πρόσληψης ασβεστίου είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα (γάλα, γιαούρτι, κίτρινο σκληρό τυρί).

Άλλες πηγές ασβεστίου: πράσινα λαχανικά, όσπρια, μικρά ψάρια(σαρδέλες, αθερίνα, γαύρο),λιιπαρά ψάρια(σολωμός), ταχίνι, ξηροί καρποί (αμύγδαλα).

Διατροφή κατά τη διάρκεια της σκελετικής ανάπτυξης με αυξημένη πρόσληψη αλατιού οδηγεί σε χαμηλή οστική μάζα.

Οι συνιστώμενες ημερήσιες ανάγκες σε ασβέστιο είναι:

• Μικρό παιδί, 800mg στοιχειακού ασβεστίου/ημέρα (3 γαλακτοκομικά προϊόντα/γάλα)
• Εφηβεία, 1.200mg στοιχειακού ασβεστίου/ημέρα (5 γαλακτοκομικά προϊόντα/γάλα)
• Ενήλικες έως εμμηνόπαυση, 800mg στοιχειακού ασβεστίου/ημέρα (3 γαλακτοκομικά προϊόντα/γάλα)
• Γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση και ηλικιωμένοι άνδρες, 1.000mg στοιχειακού ασβεστίου/ημέρα (4 γαλακτοκομικά προϊόντα/γάλα)

Βιταμίνη D

Η βιταμίνη D είναι μια βιταμίνη που συντίθεται όταν το γυμνό δέρμα (χωρίς αντιηλιακό) έρχεται σε επαφή με τον ήλιο. Έχει υπολογιστεί ότι φθάνουν 15' έκθεσης στον ήλιο καθημερινά για τη σύνθεση της απαραίτητης ποσότητας βηταμίνη D.
Αν και θα ήταν λογικό στη χώρα μας, λόγω της ηλιοφάνειας, οι ασθενείς να μην έχουν έλλειψη βηυαμίνη D, δυστυχώς συμβαίνει το αντίθετο λόγω μη έκθεσης στον ήλιο (επειδή η παραμονή στον ήλιο έχει συνδεθεί με την ανάπτυξη καρκίνου).

Οστεοπόρωση - Κάπνισμα

Οι καπνιστές δεν απορροφούν το ασβέστιο από τη διατροφή ή τα συμπληρώματα τόσο αποτελεσματικά όσο οι μη καπνιστές και θεωρείται ότι εμφανίζουν αυξημένη οστική ανακατασκευή και οστική απορρόφηση. Οι καπνίστριες παρουσιάζουν οστική πυκνότητα κατά 2% χαμηλότερη για κάθε επιπλέον δεκαετία μετά την εμμηνόπαυση σε σχέση με τις γυναίκες που δεν καπνίζουν. Οι καπνιστές αντιμετωπίζουν συνεπώς μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης οστεοπόρωσης σε σχέση με τους μη καπνιστές.

Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.athensorthocenter.gr ή επικοινωνήστε με την κα Σταματούκου Άννα, Ορθοπαιδικός Χειρουργός