Ανάλυσέ το… ή μήπως όχι; 5 tips για να πάψεις να υπερ-αναλύεις όσα σε απασχολούν!

Η Ιωάννα και η Δέσποινα είχαν τελειώσει από ώρα τον καφέ τους, η κοπέλα στην καφετέρια είχε ανανεώσει το νερό στα ποτήρια τους ήδη τρεις φορές και το μεγάλο ερώτημα της ημέρας παρέμενε αναπάντητο κι ας το είχαν συζητήσει για μιάμιση ώρα: «Αξίζει να προχωρήσω αυτή τη σχέση;», αναρωτιόταν η Ιωάννα τις τελευταίες μέρες, από τη στιγμή που είχε γνωρίσει τον Πάνο και είχε μάθει ότι για τουλάχιστον ένα χρόνο ακόμα θα βρίσκεται στο Λονδίνο, μέχρι να τελειώσει το μεταπτυχιακό του. Το είχε συζητήσει με όλες της τις φίλες και τις συναδέλφους, το σκεφτόταν αμέτρητες φορές μέσα στη μέρα, το είχε αναλύσει από κάθε πλευρά και πάλι δεν μπορούσε να καταλήξει. Κι όλα αυτά, ενώ ο χρόνος μετρούσε αντίστροφα, αφού ο Πάνος ετοιμαζόταν να επιστρέψει στην Αγγλία.

Πόσες φορές και για ποια θέματα πιάνεις τον εαυτό σου να αναλύεις τα πράγματα τόσο πολύ ώστε στο τέλος να νιώθεις πιο μπερδεμένη από ποτέ; Τόσο πολύ ώστε να κολλάς στα αρνητικά και να αφήνεις τα θετικά να γλιστρούν μέσα από τα χέρια σου; Άλλωστε είναι γνωστό ότι συνήθως αυτά στα οποία κολλάει το μυαλό μας είναι τα αρνητικά… Ψυχολόγοι και ειδικοί της ψυχικής υγείας προειδοποιούν ότι η συνήθεια του να υπερ-αναλύουμε τα πάντα μάς κάνει να διογκώνουμε τα μικρά αρνητικά που ίσως μας συμβαίνουν και να συρρικνώνουμε τα θετικά, αφήνοντας έτσι τις ευκαιρίες να απολαύσουμε τη ζωή να μας προσπερνούν…

ΟΣΟ ΕΣΥ ΣΚΕΦΤΟΣΟΥΝ (ΚΑΙ ΞΑΝΑΣΚΕΦΤΟΣΟΥΝ)…

Η δρ Susan Nolen-Hoeksema, καθηγήτρια ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο Yale, πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής της μελετώντας την ψυχική υγεία των γυναικών. Στο βιβλίο της Women Who Think Too Much: How to Break Free of Overthinking and Reclaim Your Life, εξηγεί ότι οι γυναίκες έχουμε τα πρωτεία στην υπερβολική ανάλυση, αφού πολύ περισσότερες γυναίκες από άντρες έχουμε την τάση να αναμασάμε αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα, εμπειρίες του παρελθόντος αλλά και προηγούμενες σχέσεις μας. Και πού μας οδηγεί όλο αυτό; Σύμφωνα με τις έρευνές της, σε υπερβολικό στρες, θλίψη, ακόμα και κατάθλιψη. Ακόμα κι αν τα αποτελέσματα δεν είναι τόσο δραματικά ώστε να χρειαστεί να δούμε έναν ειδικό, δεν χρειάζεται ειδικές γνώσεις για να συνειδητοποιήσουμε ότι όσο εμείς σκεφτόμαστε, αναλύουμε και κάνουμε σενάρια στο μυαλό μας, παραμένουμε ακινητοποιημένες και ανίκανες να κυνηγήσουμε (και να ζήσουμε) τα όνειρά μας. Γιατί αν συνηθίζουμε να υπερ-αναλύουμε όσα μας συμβαίνουν, τότε αυτό δεν αφορά μόνο ένα αρνητικό συμβάν, αλλά τα πάντα: από το ποιο blazer θα αγοράσουμε τώρα στις εκπτώσεις, ως το γιατί μας κόρναρε αυτός που μας προσπέρασε και το τι μεταπτυχιακό θα κάνουμε…

5 TIPS ΓΙΑ ΝΑ ΒΓΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΛΑΒΥΡΙΝΘΟ ΤΟΥ ΜΥΑΛΟΥ ΣΟΥ

1. Μην τα βάζεις με τον εαυτό σου - δεν φταις εσύ, το λέει και η επιστήμη!

Όταν αρχίζουμε να ανησυχούμε για κάτι, στο μυαλό μας κάνουμε ένα σωρό αρνητικά σενάρια. Η μία αρνητική σκέψη φέρνει την άλλη και σύντομα είναι αδύνατο να σκεφτούμε καθαρά, μας κυριεύει το άγχος και τελικά ακινητοποιούμαστε, μην μπορώντας να κάνουμε βήμα ούτε δεξιά ούτε αριστερά. Πριν βιαστείς όμως να τα βάλεις με τον εαυτό σου, μάθε πως αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί ο εγκέφαλός μας. Η δρ Nolen-Hoeksema εξηγεί πως οι σκέψεις μας έχουν την τάση να ομαδοποιούνται και να «κολλάνε» η μία με την άλλη - δεν αποθηκεύονται μεμονωμένα στον εγκέφαλό μας. Γι’ αυτό, για παράδειγμα, μια αστοχία στη δουλειά μπορεί να μας κάνει να σκεφτούμε κάτι άλλο, φαινομενικά άσχετο, αλλά επίσης αρνητικό, όπως τον πρόσφατο θάνατο ενός κοντινού μας προσώπου.

Όταν λοιπόν βρίσκεσαι μπλεγμένη σε μια χιονοστιβάδα αρνητικών σκέψεων και πιάνεις τον εαυτό σου να σκέφτεται ξανά και ξανά για το τι είναι καλύτερο να κάνεις, αναρωτήσου: «ποιο είναι το χειρότερο που μπορεί να συμβεί;», «Αυτό που με απασχολεί θα έχει σημασία σε 5 μήνες;», «σε 5 χρόνια;»… Το χειρότερο ρεαλιστικό σενάριο στο οποίο θα καταλήξεις είναι σίγουρα λιγότερο τρομακτικό από ό,τι φανταζόσουν και αυτό που τώρα φαντάζει τεράστιο τελικά ίσως δεν είναι και τόσο σπουδαίο...

2. Πάρ’ το απόφαση ότι δεν μπορείς να ελέγξεις τα πάντα

Αν καθίσεις και αναρωτηθείς για ποιο λόγο σκεφτόμαστε και ξανασκεφτόμαστε κάτι πριν το τολμήσουμε, το πιθανότερο είναι να ανακαλύψεις ότι αυτό συμβαίνει γιατί θέλουμε να βεβαιωθούμε ότι θα πάρουμε τη σωστή απόφαση. Και πίσω από αυτό κρύβεται σχεδόν πάντα ο ίδιος φόβος: να μην κάνουμε λάθος. Οι αυθόρμητες αποφάσεις -ειδικά όταν αφορούν σημαντικά ζητήματα της ζωής μας- δεν είναι πάντα και οι καλύτερες, αλλά απέχουν πολύ από το άλλο άκρο, αυτό της υπερ-ανάλυσης. Στο ένα άκρο βρίσκεται η απερισκεψία και στο άλλο η τελειομανία. Το ιδανικό, όπως πάντα, βρίσκεται κάπου στη μέση. Άλλωστε, όπως είχε πει και ο John F. Kennedy, «μόνο όσοι τολμούν να αποτύχουν παταγωδώς μπορούν να επιτύχουν μεγαλειωδώς». Και αν χρειαστεί να ζητήσεις συγνώμη από τον εαυτό σου ή κάποιον άλλο, να θυμάσαι ότι «συγνώμη» σημαίνει τρία πράγματα: 1. Λυπάμαι γι’ αυτό που συνέβη, 2. Αναλαμβάνω την ευθύνη για ό,τι έγινε και 3. Βρίσκω τι μπορώ να κάνω για να το διορθώσω.

3. Στρέψε αλλού την προσοχή σου

Όταν κάτι τριβελίζει το μυαλό μας, είναι δύσκολο να μην το σκεφτόμαστε παντού και πάντα. Η διορία για μια παράδοση στη δουλειά κοντεύει, αλλά εμείς είναι αδύνατο να σταματήσουμε να σκεφτόμαστε τον χθεσινοβραδινό τσακωμό με το σύντροφό μας. Πόσο μάταιο είναι όμως το να προσπαθούμε να βρούμε λύση ενώ η μισή μας προσοχή είναι αλλού; Και τελικά μπορεί κάποια από τις δύο «δουλειές» που κάνει το μυαλό μας να γίνει σωστά; Όλες το κάνουμε και όλες καταλήγουμε ακόμα πιο μπερδεμένες από ποτέ, ξεχνώντας ότι όταν αποστασιοποιηθούμε για λίγο από ένα πρόβλημα η λύση βρίσκεται πιο εύκολα. Την επόμενη φορά που θα διαπιστώσεις ότι κάποιο θέμα σε έχει απορροφήσει περισσότερο από το φυσιολογικό, δοκίμασε να απασχολήσεις το μυαλό σου με κάτι άλλο. Η γυμναστική είναι ιδανική γι’ αυτό! Όπως λέει και ο Haruki Murakami στο βιβλίο του Για τι Πράγμα Μιλάω Όταν Μιλάω για το Τρέξιμο, «καθώς τρέχω, λέω στον εαυτό μου να σκεφτεί ένα ποτάμι. Και σύννεφα. Αλλά στην πραγματικότητα δεν σκέφτομαι τίποτα. Το μόνο που κάνω είναι να τρέχω ασταμάτητα μες στο δικό μου, οικείο, χειροποίητο κενό, τη δική μου προσωπική νοσταλγία. Κι αυτό είναι υπέροχο». Άλλοι τρόποι να βάλεις στο αθόρυβο τις υπερ-αναλυτικές σκέψεις είναι ο διαλογισμός, οι ασκήσεις διαφραγματικής αναπνοής, ένα χόμπι ή ένα καλό βιβλίο.

4. Μίλησε γι’ αυτό λιγότερο (και με λιγότερους ανθρώπους)

Σίγουρα μια καλή κουβέντα με την κολλητή μας μπορεί να μας κάνει να νιώσουμε καλύτερα όταν μας απασχολεί ένα θέμα. Οι έρευνες όμως των επιστημόνων δείχνουν πως εμείς οι γυναίκες έχουμε την τάση να υπερ-αναλύουμε αυτά που έχουμε στο νου μας, συζητώντας τα πολύ και με πολλούς… Πόσες φορές όμως δεν έχεις καταλήξει πιο μπερδεμένη και αγχωμένη όταν έχεις συζητήσει ένα θέμα με πολλούς και διαφορετικούς ανθρώπους; Οι ερευνητές Jacob Mack, Jessica L. Calvi και Jennifer Byrd-Craven έδειξαν πως αυτό το φαινόμενο αυξάνει τα επίπεδα της κορτιζόλης, της ορμόνης του στρες. Ο καθένας έχει τη δική του άποψη και τις δικές του λύσεις να προτείνει, αλλά στο τέλος, εσύ είσαι αυτή που θα αποφασίσεις για τον εαυτό σου. Όμως, όσο περισσότερο ψάχνουμε για επιπλέον πληροφορίες για ένα ζήτημα, τόσο περισσότερο ο εγκέφαλός μας «κολλάει» σε αυτό το ζήτημα: όπως εξηγεί ο ψυχολόγος Ron Friedman, «ο ανθρώπινος νους μισεί την αβεβαιότητα. Αβεβαιότητα σημαίνει αστάθεια, τυχαιότητα και κίνδυνος. Όταν συνειδητοποιούμε ότι μας λείπουν πληροφορίες, ο εγκέφαλός μας σηκώνει μια μεταφορική κόκκινη σημαία που λέει ‘‘Προσοχή! Αυτό ίσως είναι σημαντικό’’. Ο νους μας υποθέτει ότι αφού διαθέτουμε πόρους στην αναζήτηση κι άλλων πληροφοριών, τότε αυτές πρέπει να είναι και σημαντικές». Γι’ αυτό, αν έχεις εντοπίσει ότι κάποιοι άνθρωποι στο περιβάλλον σου έχουν την ίδια τάση με εσένα να υπερ-αναλύουν τα πράγματα, προσπάθησε να αποφεύγεις να συζητάς μαζί τους όσα σε απασχολούν και προτίμησε κάποιον (ή κάποιους - αλλά λίγους!) που εμπιστεύεσαι και ξέρεις ότι θα σε ακούσει χωρίς να ενισχύσει αυτή σου τη συνήθεια.

5. Κινητοποιήσου!

«Σκέψου το και θα γίνει», λένε οι υποστηρικτές του Νόμου της Έλξης. Λένε επίσης «όταν επικεντρώνεσαι κάπου, τότε αυτό ακριβώς έλκεις». Κανείς όμως δεν υποστηρίζει ότι αυτό από μόνο του αρκεί: το σύμπαν δεν είναι ένα μαγικό ραβδάκι ώστε να το κουνήσουμε και να μας φέρει όλα όσα επιθυμούμε χωρίς εμείς να κουνήσουμε ούτε το μικρό μας δαχτυλάκι. Αν δεν κινητοποιηθούμε, τίποτα δεν θα έρθει μόνο του. Και με το να υπερ-αναλύουμε τη μία και την άλλη εκδοχή, να φτιάχνουμε σενάρια και να μπλεκόμαστε στους διαδρόμους του μυαλού μας, δεν κάνουμε ούτε μισό βήμα – είτε προς μία κατεύθυνση είτε προς μια άλλη. Γι’ αυτό, αν έχεις την τάση να κολλάς στο επίπεδο της σκέψης και να μην προχωράς στο επόμενο βήμα, αυτό της δράσης, θα σου φανεί χρήσιμο το να βάζεις προθεσμίες. Προθεσμίες από τα μικρά μέχρι τα πιο μεγάλα. Από το πότε χρειάζεται να πληρώνεις τους λογαριασμούς μέχρι τα διάφορα στάδια για την επίτευξη ενός μεγαλύτερου στόχου. Αυτή είναι μία ακόμα τεχνική κινητοποίησης: το να σπας ένα μεγάλο στόχο σε μικρότερους.