Νιώθεις ενοχές; Τι μπορείς να κάνεις σύμφωνα με την ειδικό

Η ενοχή λειτουργεί αποτρεπτικά και όπως η ντροπή, σε κάνει να προβληματίζεσαι με τον εαυτό σου.

Τι είναι η ενοχή;
Όταν κάποιος προκαλεί βλάβη στον άλλο, η ενοχή είναι μια φυσική συναισθηματική απάντηση. Η ενοχή θεωρείται ότι εξυπηρετεί σημαντικές διαπροσωπικές λειτουργίες, για παράδειγμα, αποθαρρύνοντας πράξεις που θα μπορούσαν να βλάψουν τις σχέσεις μας. Σε υπερβολικό βαθμό όμως, η ενοχή μπορεί να μας δημιουργήσει βαριά συναισθήματα επιβαρύνοντας τον ψυχισμό μας.

Μπορεί η ενοχή να είναι και …χρήσιμη;
Δεδομένου του πώς αισθάνεσαι, όταν δηλαδή νιώθεις ένα βαρύ ενοχικό συναίσθημα που σε κατατρώει, μπορεί πράγματι να γίνει ισχυρό κίνητρο να ζητήσεις συγγνώμη, να διορθώσεις ή να αντισταθμίσεις ένα λάθος σου, μία στάση, μία συμπεριφορά, κάτι που είπες ή έκανες και πλήγωσες τον άλλον. Σκέψου πως μπορεί να λειτουργήσει στις σχέσεις σου γενικότερα, στις φιλικές, στις ερωτικές, ακόμα και στις συγγενικές, καθώς σε κάνει να φαίνεσαι πιο ώριμο άτομο που έχεις συναίσθηση του τι έχεις προξενήσει και αναλαμβάνεις την ευθύνη σου!

Αισθάνονται όλοι ενοχές;
Όχι απαραίτητα. Ο βαθμός στον οποίο οι άνθρωποι αισθάνονται την ενοχή ποικίλλει και όσοι έχουν συγκεκριμένες προσωπικότητες μπορεί να βιώσουν σχετικά μικρή ενοχή ή και καθόλου. Η έλλειψη ενοχής και λύπης μάλιστα, χρησιμοποιείται από τους θεραπευτές ψυχικής υγείας ως δείκτης για τη διάγνωση της ψυχοπάθειας.
Μερικοί άνθρωποι είναι επιρρεπείς σε ενοχές και ντροπή;
Η υπερβολική ενοχή μπορεί να είναι ένα χαρακτηριστικό ορισμένων μορφών ψυχικής ασθένειας, συμπεριλαμβανομένης της κατάθλιψης και της μετατραυματικής διαταραχής του στρες. Η τάση να νιώθεις ντροπή έχει επίσης συσχετιστεί με κατάθλιψη, άγχος και άλλα ψυχολογικά συμπτώματα. Παράγοντες όπως το κοινωνικό στίγμα που σχετίζονται με τα χαρακτηριστικά κάποιου μπορεί επίσης να κάνουν την ντροπή πιο πιθανή.

Πώς να αντιμετωπίσεις τις ενοχές…
Το να αισθάνεσαι ενοχές μετά από ένα αδίκημα είναι φυσιολογικό και μπορεί συχνά να διορθωθεί ζητώντας συγγνώμη. Μπορείς δηλαδή να πάρεις κάποια μέτρα για να αντισταθμίσεις τον πόνο που προκλήθηκε. Υπάρχουν όμως και άτομα που οι ενοχές που νιώθουν δεν είναι ανάλογες με τη βλάβη που έχουν προκαλέσει. Πιο απλά, μπορεί να μην καταλαβαίνουν τη ζημιά ή τον πόνο που δημιούργησαν ή ακόμη και να μεγαλοποιούν την κατάσταση κάνοντάς την να φαίνεται πολύ πιο δραματική από ότι είναι στην πραγματικότητα. Αν ανήκεις σε αυτές τις περιπτώσεις, ίσως η συζήτηση με έναν σύμβουλο ή θεραπευτή θα σε βοηθήσει αρκετά, ειδικά όταν μπορεί να εμπλέκεται μια υποκείμενη κατάσταση ψυχικής υγείας.

Γιατί νιώθω ένοχος για τα πάντα;
Αν και τα ενοχικά συναισθήματα δεν είναι απαραίτητα σημάδι μιας υποκείμενης κατάστασης ψυχικής υγείας πάντα, μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να κρύβουν μία συμπτωματολογία που επηρεάζει τον ψυχικό μας κόσμο. Όπως για παράδειγμα, συναισθήματα «υπερβολικής ή ακατάλληλης ενοχής» ως σύμπτωμα καταθλιπτικής, διπολικής ή άλλης ψυχικής διαταραχής. Οι ενοχές μπορεί επίσης να σχετίζονται με την επανειλημμένη σκέψη για μικρές αποτυχίες ή να προέρχεται από πράγματα που δεν βρίσκονται στην πραγματικότητα υπό τον έλεγχο ενός ατόμου.

Μπορείς να νιώσεις ενοχές για κάτι που δεν είναι δικό σου λάθος;
Ναι. Κάποιος μπορεί να αισθανθεί την «ενοχή των επιζώντων» για παράδειγμα, όπου εκείνος σώζεται ενώ οι άλλοι γύρω του πεθαίνουν, παρά το γεγονός ότι δεν φέρει καμία ευθύνη για καταστάσεις που έβλαψαν άλλους. Άτομα με ορισμένα είδη ψυχικής ασθένειας επίσης μπορεί να αισθάνονται αδικαιολόγητες ενοχές ως μέρος της κατάστασής τους - όπως ενοχές για «κακές» παρεμβατικές σκέψεις, στην περίπτωση της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής (OCD).

Τρόποι να νιώσεις λιγότερο ενοχικά
Όταν η ενοχή προέρχεται από κάτι που έκανες σε κάποιον, η συγγνώμη και η προσπάθεια να μην φερθείς και πάλι με τον ίδιο τρόπο, είναι ένας ξεκάθαρος τρόπος για να συγχωρέσεις τον εαυτό σου. Παρόλα αυτά, μερικές φορές η ενοχή δεν σχετίζεται με την πραγματική κακή συμπεριφορά και μπορεί να σε εγκλωβίσει μέσα της, να σε «ρουφήξει». Η βοήθεια ειδικού τότε κρίνεται απαραίτητη για να βγεις από τον λαβύρινθο…

Μπορεί η θεραπεία να βοηθήσει στα ενοχικά συναισθήματα;
Ναι. Δεδομένου ότι η ενοχή, όπως προανέφερα, μπορεί να είναι υπερβολική ή ανεπιθύμητη ή ακόμη και να σχετίζεται με ορισμένες διαταραχές ψυχικής υγείας, η ψυχοθεραπεία θα βοηθήσει στην αντιμετώπιση της έντονης ενοχής, ακόμα και αν δεν υπάρχει διάγνωση…
Μαρίνα Μόσχα