Άγχος και κρίσεις πανικού στις μέρες της πανδημίας: Ποια η διαφορά τους;

Κρίσεις πανικού εν μέσω πανδημίας. Ένα μεγάλο κεφάλαιο στις ζωές πολλών ανθρώπων σε όλο τον κόσμο στις δύσκολες αυτές μέρες. Εδώ και περίπου έναν χρόνο η πανδημία του COVID-19 που μαστίζει την υφήλιο έχει επηρεάσει σχεδόν όλες τις πλευρές τις ζωής μας. Έχει αλλάξει τον τρόπο που επικοινωνούμε με τους αγαπημένους μας, τον τρόπο που δουλεύουμε, που σπουδάζουμε, τις κοινωνικές και προσωπικές μας σχέσεις. Βασικό χαρακτηριστικό της όμως, εκτός από τις αλλαγές αυτές που ήδη έγιναν και στις οποίες ακόμα προσπαθούμε να προσαρμοστούμε, είναι και η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια για το αύριο που έρχεται.

Αβεβαιότητα και ανασφάλεια, δύο λέξεις που το άκουσμα τους και μόνο προκαλεί άγχος. Και ενώ το άγχος ορίζεται ως μία φυσιολογική μεν, δυσάρεστη δε, κατάσταση που περιλαμβάνει αισθήματα φόβου έως και τρόμου ως απάντηση σε έναν σε μεγάλο βαθμό άγνωστο ή μη αναγνωρίσιμο κίνδυνο, δεν είναι τυχαία η ραγδαία αύξηση του αριθμού των ανθρώπων που τον τελευταίο χρόνο βιώνουν έντονα τέτοια συναισθήματα που σε πολλές περιπτώσεις καταλήγουν σε κρίσεις άγχους ή/και πανικού. Τί είναι όμως η κρίση άγχους και η κρίση πανικού;

Η κρίση άγχους, αποτελεί έναν όρο που χρησιμοποιούν όσοι βασανίζονται από προβλήματα άγχους και αφορά κατά βάση μεγάλες χρονικές περιόδους που χαρακτηρίζονται από ένα έντονο άγχος, πολύ πιο έντονο από το απλό αίσθημα άγχους, αλλά όχι τόσο όσο σε μία κρίση πανικού. Πρόκειται για έναν όρο που χρησιμοποιείται συχνά, ακόμα και ανάμεσα σε επαγγελματίες ψυχικής υγείας, ωστόσο δεν συμπεριλαμβάνεται στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο για τις Ψυχικές Διαταραχές (DSM-5) της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, καθώς δεν αποτελεί έναν επίσημο κλινικό όρο.

Τα συμπτώματα της είναι πιο ήπια από αυτά της κρίσης πανικού, η έναρξη τους είναι σταδιακή και η διάρκεια της μπορεί να ποικίλει από κάποια λεπτά έως και μέρες ή εβδομάδες και με τα κυριότερα να είναι: ευερεθιστότητα, ζαλάδα, ξηρό στόμα, πόνο στο στήθος, απώλεια συγκέντρωσης, ταχυπαλμία, μυϊκό πόνο, διαταραχές ύπνου, αίσθημα πνιγμού, φόβο, ταχύπνοια, ταραχή και αγωνία.

Η κρίση πανικού από την άλλη σύμφωνα με τον επίσημο ορισμό της είναι ένα ξαφνικό επεισόδιο έντονου φόβου με σοβαρές σωματικές αντιδράσεις όταν δεν υπάρχει κίνδυνος ή προφανής αιτία. Τα συμπτώματα της διαρκούν κάποια λεπτά και κορυφώνονται γρήγορα ενώ χαρακτηριστικό των ατόμων που την βιώνουν είναι η αίσθηση πως τρελαίνονται ή πεθαίνουν. Πιο συγκεκριμένα, τα πιο συχνά συμπτώματα μίας κρίσης πανικού είναι: ταχυπαλμία, δυσκολία στην αναπνοή, εξάψεις ή ρίγη, ναυτία, τρέμουλο, πόνο στο στομάχι, εφίδρωση, μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα των άκρων ή του κεφαλιού, ίλιγγο ή ζάλη και πόνο στο στήθος. Αρκετοί άνθρωποι θα βιώσουν μία ή δυο κρίσεις πανικού στη διάρκεια της ζωής τους, με αποδεδειγμένη την πιο συχνή εμφάνιση τους στις γυναίκες. Οι επαναλαμβανόμενες κρίσεις ωστόσο είναι ένδειξη διαταραχής πανικού που επηρεάζει στο σύνολο την λειτουργικότητα του ατόμου και στην περίπτωση αυτή χρειάζεται άμεσα η βοήθεια ενός ειδικού.

Τα κοινά χαρακτηριστικά των κρίσεων άγχους όσο και πανικού είναι πολλά και ενώ διαφέρουν σημαντικά στην ταχύτητα έναρξης, την ένταση και την διάρκεια τους, στις μέρες της πανδημίας που ζούμε αξίζει να τους δώσουμε παραπάνω προσοχή και ως προς την αντιμετώπιση τους (με ψυχοθεραπεία ή και φαρμακευτική αγωγή) αλλά και ως προς την διαφοροποίηση τους από τον ιό του COVID-19 καθώς τα συμπτώματα που σχετίζονται με την δυσκολία στην αναπνοή είναι ικανά να μας οδηγήσουν σε λάθος συμπεράσματα ή και παραπάνω άγχος. Είναι αρκετοί οι άνθρωποι που καταλήγουν να αναρωτιούνται αν βιώνουν μία κρίση άγχους ή πανικού ή αν νοσούν από τον COVID-19. Βασικά ερωτήματα που χρειάζεται να απαντηθούν σε αυτές τις περιπτώσεις είναι εάν υπάρχουν παράλληλα σωματικά συμπτώματα όπως βήχας, πυρετός ή πονόλαιμος, αν βελτιώνονται με κάποια τεχνική χαλάρωσης, αν φθίνουν μετά από κάποια λεπτά και αν είναι συμπτώματα που έχουν ξαναβιωθεί στο παρελθόν.

Σύμφωνα με το Τμήμα Υγείας της Νέας Υόρκης κάποιες γενικές οδηγίες για να διαχειριστεί κάποιος μία κρίση άγχους ή πανικού είναι να επικοινωνήσει με τους οικείους του, να μιλήσει για αυτό, να χρησιμοποιήσει τεχνικές χαλάρωσης και στη συνέχεια να επικεντρωθεί σε πράγματα που μπορεί να ελέγξει και να αναζητήσει την βοήθεια ενός ειδικού. Ενώ αν βρισκόμαστε δίπλα σε έναν άνθρωπο που παθαίνει μία κρίση πανικού είναι σημαντικό να παραμείνουμε εμείς ψύχραιμοι, να τον ρωτήσουμε τι τον βοηθά να χαλαρώσει, μιας που σε πολλές περιπτώσεις κάποιος που έχει βιώσει στο παρελθόν μία κρίση πανικού ή άγχους γνωρίζει τι τον βοηθά να ηρεμήσει, να τον βοηθήσουμε να εστιάσει στην αναπνοή του, να του αποσπάσουμε την προσοχή, να κάνουμε μαζί του μία σωματική δραστηριότητα όπως κάποιες επαναλαμβανόμενες κινήσεις και τέλος να τον παροτρύνουμε να αναζητήσει βοήθεια.

Σε κάθε περίπτωση είναι σημαντικό εάν μέσα σε αυτή την περίοδο ένα άτομο βιώνει τέτοια συμπτώματα, ακόμα και αν αμφιβάλει για το τι ακριβώς αφορούν, να αναζητήσει βοήθεια από κάποιον ειδικό και οι οικείοι του να τον παροτρύνουν προς αυτό.

Χανιώτη Έλλη-Μαρία, Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια

ellichanioti@yahoo.com