Η ζωή μας, μια βόλτα στα 90s: Πόσο καλό μάς κάνει η νοσταλγία; Η ψυχολόγος Έφη Σίκαλη απαντά

Η δεκαετία του '90, με την ανεπιτήδευτη μόδα της, την εμβληματική ποπ κουλτούρα και την αίσθηση αισιοδοξίας, συνεχίζει να ασκεί μια γοητεία που πυροδοτεί τη νοσταλγία. Αυτή η νοσταλγία εκδηλώνεται σήμερα με πολλούς τρόπους, επηρεάζοντας τη μόδα, τη μουσική, την τηλεόραση και τον κινηματογράφο. Από την επιστροφή των φαρδιών τζιν και των crop tops μέχρι τα ριμέικ των αγαπημένων τραγουδιών της εποχής, τα 90s ζουν και βασιλεύουν με τον δικό τους τρόπο στο σήμερα.

Nostalgic style: 2 vintage stores μας λένε τι ψωνίζει ο κόσμος των second hands το καλοκαίρι

Η δεκαετία του '90 μάς επηρεάζει βαθύτερα

Η νοσταλγία αυτή δεν είναι απλώς μια τάση, αλλά μια αντανάκλαση της διαχρονικής επιρροής της δεκαετίας. Μας υπενθυμίζει μια εποχή απλότητας και αυθεντικότητας, πριν την κυριαρχία των social media. Μας συνδέει με τα παιδικά και εφηβικά μας χρόνια, προσφέροντας μια αίσθηση ασφάλειας και οικειότητας σε έναν κόσμο που συνεχώς αλλάζει. Η επιρροή των 90s στο σήμερα αποδεικνύει ότι η δεκαετία αυτή δεν είναι απλώς ένα κεφάλαιο στο παρελθόν, αλλά μια συνεχής πηγή έμπνευσης και δημιουργικότητας.

Κυρία Σίκαλη, πώς ορίζετε τη νοσταλγία και πώς διαφέρει από άλλα συναισθήματα όπως η μελαγχολία ή η θλίψη;

Η νοσταλγία είναι ένα συναίσθημα που συχνά περιγράφεται ως μια ανάμειξη ανάμνησης και αίσθησης μελαγχολίας για μια παρελθοντική εποχή ή εμπειρία. Παρ’ όλα αυτά, η νοσταλγία διαφέρει από τη μελαγχολία και τη θλίψη. Η μελαγχολία είναι μια βαθιά αίσθηση θλίψης και απογοήτευσης, συχνά χωρίς συγκεκριμένη αιτία η οποία μπορεί να επηρεάσει τη διάθεση και την κοινωνική συμπεριφορά του ατόμου. Από την άλλη πλευρά, η θλίψη είναι μια έντονη αίσθηση λύπης που προκαλείται από μια συγκεκριμένη απώλεια ή δυσάρεστο γεγονός.

Η νοσταλγία, αν και μπορεί να προκαλέσει μια αίσθηση μελαγχολίας για το παρελθόν, συνήθως προκαλεί μια θετική αντίδραση και μια αίσθηση ευχαρίστησης από την ανάμνηση των παλιών και αγαπημένων στιγμών. Ενώ η μελαγχολία και η θλίψη μπορεί να είναι βαθύτερες και πιο δύσκολες συναισθηματικά, η νοσταλγία συχνά αναζωογονεί τις θετικές αναμνήσεις και συναισθήματα.

Ποια είναι η γνώμη σας για τη σχέση ανάμεσα στη νοσταλγία και την ψυχική υγεία; Θεωρείτε ότι η νοσταλγία είναι γενικά θετική, αρνητική ή ουδέτερη για την ψυχική μας ευεξία;

Η σχέση ανάμεσα στη νοσταλγία και την ψυχική υγεία είναι πολύπλευρη και εξαρτάται από τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τη νοσταλγία. Αν και η νοσταλγία μπορεί να προκαλέσει θετικές αναμνήσεις και συναισθήματα, μπορεί επίσης να οδηγήσει σε αρνητικά συναισθήματα και ανασφάλεια αν δεν διαχειριστεί σωστά.

Από τη μια πλευρά, η νοσταλγία μπορεί να ενισχύσει την αίσθηση ταυτότητας και σύνδεσης με το παρελθόν, προσφέροντας έναν τρόπο αναστοχασμού και ανανέωσης των αξιών μας ενισχύοντας έτσι τη ψυχική μας ευεξία και να προάγει τη θετική ψυχολογία.

Από την άλλη πλευρά, η υπερβολική νοσταλγία μπορεί να οδηγήσει σε απομόνωση από το παρόν και σε αποθάρρυνση για το μέλλον. Αν κάποιος επικεντρωθεί υπερβολικά στο παρελθόν και αδυνατεί να αποδεχτεί την πραγματικότητα του παρόντος, μπορεί να παρουσιάσει αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική του υγεία.

Υπάρχουν συγκεκριμένες έρευνες ή μελέτες που υποστηρίζουν την άποψή σας για τη σύνδεση της νοσταλγίας με την ψυχική υγεία;

Έρευνες υποστηρίζουν ότι η νοσταλγία μπορεί να συνδέεται με την ψυχική υγεία, παρέχοντας κάποια οφέλη για την ευημερία του ατόμου.

Αρχικά, η νοσταλγία μπορεί να λειτουργήσει ως μια μορφή ψυχοθεραπείας, βοηθώντας το άτομο να αντιμετωπίσει στρες ή δυσάρεστες συνθήκες. Ένα άτομο που νοσταλγεί θετικές εμπειρίες μπορεί να αισθάνεται πιο ευτυχισμένο και ισορροπημένο στη ζωή του. Επίσης, η νοσταλγία μπορεί να ενισχύσει την αυτοαξιοπρέπεια ενός ατόμου, καθώς η ανάκληση ευχάριστων αναμνήσεων μπορεί να του υπενθυμίζει την αξία και τη σημασία που είχαν οι προηγούμενες εμπειρίες του.

Τέλος, η νοσταλγία μπορεί να ενισχύσει τις κοινωνικές σχέσεις, καθώς το κοινό μοίρασμα νοσταλγικών στιγμών μπορεί να σφίξει τους δεσμούς μεταξύ ατόμων και να δημιουργήσει αίσθημα αλληλεγγύης και συνοχής. Είναι σημαντικό να έχουμε ισορροπημένη προσέγγιση στη νοσταλγία, αναγνωρίζοντας τις θετικές της πτυχές και αποφεύγοντας την υπερβολή που μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικά αποτελέσματα για την ψυχική μας υγεία.

Πιστεύετε ότι η νοσταλγία μπορεί να λειτουργήσει ως μηχανισμός αντιμετώπισης για άτομα που αντιμετωπίζουν δυσκολίες όπως το άγχος, η μοναξιά ή η κατάθλιψη; Αν ναι, πώς;

Σε πολλές περιπτώσεις, η νοσταλγία μπορεί να λειτουργήσει ως ένα είδος απόδρασης από την παρούσα δυσκολία και να προσφέρει ένα ασφαλές και φιλόξενο "χώρο" στο παρελθόν. Κατά τη διάρκεια νοσταλγικών στιγμών, οι άνθρωποι μπορεί να βυθιστούν στις θετικές αναμνήσεις και να αισθανθούν έναν επανασταθμιστικό δεσμό με το παρελθόν. Αυτό μπορεί να λειτουργήσει ως μια προσωρινή ανακούφιση από την τρέχουσα δυσκολία και να προσφέρει ένα είδος ψυχολογικής ανακούφισης. Επιπλέον, η νοσταλγία μπορεί να ενισχύσει την αίσθηση ταυτότητας και συνέχειας στη ζωή του ατόμου, βοηθώντας τον να αντιμετωπίσει τα προβλήματα με μια πιο αισιόδοξη διάθεση.

Υπάρχουν περιπτώσεις όπου η νοσταλγία μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία; Πότε και γιατί πιστεύετε ότι συμβαίνει αυτό;

Η υπερβολική εστίαση στο παρελθόν μπορεί να οδηγήσει στην αποφυγή της αντιμετώπισης της παρούσας πραγματικότητας, καθώς και στην απομόνωση από τον κοινωνικό περίγυρο.

Όταν κάποιος επικεντρώνεται υπερβολικά στη νοσταλγία, μπορεί να αγνοήσει την παρούσα πραγματικότητα και να μην αντιμετωπίζει τα τρέχοντα προβλήματα και προκλήσεις. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αδυναμία προσαρμογής και αντιμετώπισης των δυσκολιών της ζωής, καθώς και σε απομόνωση από τον πραγματικό κόσμο και τις σχέσεις με άλλα άτομα.

Επιπλέον, η υπερβολική νοσταλγία μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικές συναισθηματικές καταστάσεις, όπως ανασφάλεια, ανησυχία και κατάθλιψη. Αν κάποιος επιλέγει να ζει στο παρελθόν και να μην αντιμετωπίζει την παρούσα πραγματικότητα, μπορεί να αισθάνεται δυσαρεστημένος και αναξιόπιστος για το μέλλον.

Πώς μπορεί κάποιος να διακρίνει τη "υγιή" νοσταλγία από τη νοσταλγία που μπορεί να είναι επιζήμια;

Η υγιής νοσταλγία συνήθως εστιάζει σε θετικές αναμνήσεις και στιγμές από το παρελθόν που προκαλούν συναισθήματα ευτυχίας, αγάπης και λειτουργεί ως ένα εργαλείο που βοηθά το άτομο να αντιμετωπίσει στρες ή δύσκολες στιγμές, ενισχύοντας την αυτοεκτίμηση και την ψυχολογική ευημερία.

Από την άλλη, η επιζημιώσα νοσταλγία μπορεί να επικεντρώνεται σε αρνητικές εμπειρίες ή να προκαλεί αίσθημα απώλειας, μελαγχολίας και απομόνωσης και μπορεί να οδηγήσει σε συναισθηματική αστάθεια, ανασφάλεια και αναπτύξει μοτίβα αποφυγής της παρούσας πραγματικότητας.

Ποιες είναι οι συστάσεις σας για κάποιον που βιώνει έντονη νοσταλγία; Πώς μπορεί να τη διαχειριστεί με υγιή τρόπο;

Για να διαχειριστεί κανείς τη νοσταλγία με υγιή τρόπο και να επιτύχει την εσωτερική του ισορροπία χρειάζεται καταρχάς, να μάθει να αποδέχεται τα συναισθήματα του. Είναι σημαντικό να αποδεχτούμε τη νοσταλγία ως ένα φυσιολογικό συναίσθημα και να μην την αρνηθούμε.

Επίσης, η αναζήτηση ισορροπίας μας επιτρέπει να ασχοληθούμε με τις αναμνήσεις από το παρελθόν, αλλά ταυτόχρονα να επικεντρωθούμε στο παρόν και στο μέλλον.

Επιπλέον, σημαντική είναι η επικοινωνία, μιλώντας με αγαπημένα πρόσωπα για τις αναμνήσεις που μας προκαλούν νοσταλγία, μπορούμε να ανταλλάξουμε συναισθήματα και να αισθανθούμε καλύτερα. Τέλος, η δημιουργία νέων εμπειριών και αναμνήσεων μπορεί να μειώσει τη νοσταλγία για το παρελθόν.

Πιστεύετε ότι η νοσταλγία επηρεάζεται από την ηλικία ή τον πολιτισμό; Αν ναι, πώς;

Η ηλικία μπορεί να επηρεάσει τη νοσταλγία, καθώς με το πέρασμα του χρόνου τα άτομα μπορεί να αναζητούν την ασφάλεια και την άνεση των παλιών εποχών. Συχνά, οι ηλικιωμένοι εκφράζουν νοσταλγικά συναισθήματα για τη νεότητά τους, τις οικογενειακές στιγμές και τις παλιές παραδόσεις. Αντίθετα, οι νέοι μπορεί να νιώθουν νοσταλγία για εμπειρίες που ανήκουν σε πιο πρόσφατες δεκαετίες ή ακόμα και για πράγματα που δεν έζησαν απευθείας, αλλά τους φαίνονται ελκυστικά.

Επίσης, ο πολιτισμός επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε και εκφράζουμε τη νοσταλγία. Σε ορισμένες κοινωνίες, η νοσταλγία μπορεί να συνδέεται με παραδοσιακές αξίες, οικογενειακές δομές ή ιστορικά γεγονότα ενώ σε άλλες κουλτούρες, η νοσταλγία μπορεί να εκφράζεται μέσα από τη μουσική, την τέχνη ή τα τρόφιμα. Οι κοινωνικές προσδοκίες και οι παραδόσεις μπορεί να διαμορφώσουν τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο νιώθει και εκφράζει νοσταλγικά συναισθήματα.

Ποιος είναι ο ρόλος της νοσταλγίας στις θεραπευτικές πρακτικές, όπως η ψυχοθεραπεία ή η συμβουλευτική;

Συνολικά, η νοσταλγία μπορεί να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο στις θεραπευτικές πρακτικές, βοηθώντας στην ανάπτυξη της ευαισθησίας, της αυτοσυνειδητοποίησης και της αυτοαναγνώρισης συμβάλλοντας έτσι στην ενίσχυση της ψυχικής ευημερίας του ατόμου.

Στο πλαίσιο της ψυχοθεραπείας, η νοσταλγία μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ένα εργαλείο για την εξιχνίαση των συναισθημάτων, των πιέσεων και των ανησυχιών που βιώνει το άτομο. Ο ψυχοθεραπευτής μπορεί να καθοδηγήσει τον ασθενή να εξερευνήσει τις νοσταλγικές του αναμνήσεις και συναισθήματα, βοηθώντας τον να αναλύσει τις σκέψεις του και να αντιμετωπίσει τυχόν αρνητικά συναισθήματα που μπορεί να προκαλούν.

Κυρία Σίκαλη, ποιες είναι οι τελευταίες εξελίξεις στην έρευνα σχετικά με τη νοσταλγία και την ψυχική υγεία; Υπάρχουν νέες θεωρίες ή ευρήματα που αξίζει να αναφέρουμε;

Μια από τις πρόσφατες εξελίξεις είναι η αναγνώριση της διττής φύσης της νοσταλγίας στην ψυχική υγεία. Ενώ η υγιής νοσταλγία μπορεί να συνδέεται με θετικά αποτελέσματα όπως η βελτίωση της διάθεσης, η αυτοαναγνώριση και η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης, η υπερβολική νοσταλγία μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικά συναισθήματα όπως μελαγχολία, ακαμψία και κοινωνική απομόνωση. Επιπλέον, έχουν διεξαχθεί νέες μελέτες που εξετάζουν τη σχέση μεταξύ νοσταλγίας και αντιμετώπισης του στρες.

Ανακαλύφθηκε ότι η νοσταλγία μπορεί να λειτουργήσει ως μια μορφή ψυχολογικής αμυντικής αντίδρασης έναντι του στρες, βοηθώντας το άτομο να αντιμετωπίσει δυσάρεστες καταστάσεις με πιο θετικό τρόπο.

Τέλος, η έρευνα έχει εστιάσει στον ρόλο της νοσταλγίας στην ανάπτυξη και διατήρηση κοινωνικών σχέσεων. Αναφέρεται ότι η κοινή νοσταλγία για κοινές εμπειρίες και αναμνήσεις μπορεί να ενισχύσει τους δεσμούς μεταξύ ανθρώπων και να προωθήσει τη συναισθηματική σύνδεση και αλληλεγγύη.

Δες όλο το αφιέρωμα εδώ