Πώς οι λέξεις που χρησιμοποιούμε επηρεάζουν σε πολλά επίπεδα τη ζωή μας

Στα ελληνικά, καθημερινές μεταφορές αποτυπώνουν παρόμοιες εμπειρίες. Λέμε ότι «προχωράμε μπροστά» στη ζωή μας όταν επιδιώκουμε κάτι νέο ή ότι «κοιτάμε πίσω» για να αναλογιστούμε το παρελθόν. Αναφερόμαστε σε ανθρώπους που είναι «ζεστοί» και φιλικοί ή «κρύοι» και απόμακροι, ενώ περιγράφουμε δύσκολες καταστάσεις ως «βαριές» ή «βουνά» που πρέπει να ξεπεράσουμε.

Ψυχολόγοι, όπως οι Lakoff και Johnson, χρησιμοποιώντας προηγμένα ερευνητικά εργαλεία, ανακαλύπτουν ότι ορισμένες από αυτές τις μεταφορικές εκφράσεις δεν είναι απλώς λόγια -βασίζονται στις αισθητηριακές μας εμπειρίες. Αυτή η σύνδεση νου και σώματος ονομάζεται «ενσωματωμένη νόηση» (embodied cognition). Η σύνδεση μεταξύ τόπων και εμπειριών, που αποκαλύπτει η μελέτη της ενσωματωμένης νόησης, μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε και να ενισχύσουμε τη σχέση μας με τον φυσικό κόσμο.

Μερικά χρήσιμα ευρήματα μέχρι σήμερα:

1.Όταν σκεφτόμαστε το μέλλον, γέρνουμε ελαφρώς προς τα εμπρός, ενώ όταν σκεφτόμαστε το παρελθόν, κινούμαστε ελαφρώς προς τα πίσω. Καρέκλες στα γραφεία συμβούλων που έχουν μια μικρή κλίση προς τα εμπρός ίσως είναι μια καλή επένδυση.

2. Αναφερόμαστε σε «κοντινές» σχέσεις με άτομα που μοιραζόμαστε κοινές απόψεις. Έρευνες για τον προσωπικό χώρο δείχνουν ότι τείνουμε να στεκόμαστε πιο κοντά σε ανθρώπους με τους οποίους συμφωνούμε. Ευέλικτα έπιπλα μπορούν να διευκολύνουν τη διατήρηση μιας κοινωνικά άνετης απόστασης.

3. Το «πάνω» συνδέεται συνήθως με θετικά στοιχεία—όπως ο ουρανός, τα ρετιρέ ή εκφράσεις όπως «είμαι στην κορυφή του κόσμου». Αντίθετα, το «κάτω» συνδέεται με αρνητικά, όπως η κόλαση ή οι υπόγειες φυλακές. Οργάνωσε αντικείμενα και χώρους, αξιοποιώντας τη συσχέτιση του «ψηλότερα είναι καλύτερα».

4. Όταν βρισκόμαστε σε σκοτεινούς χώρους, τείνουμε να είμαστε λιγότερο ειλικρινείς -ακόμα κι αν το σκοτάδι είναι μόλις λίγο πιο έντονο από το συνηθισμένο. Γενικά, το μαύρο συνδέεται με την ανηθικότητα, ενώ το άσπρο με τις αντίθετες έννοιες. Χρησιμοποίησε φως και χρώματα κατάλληλα.

5. Όταν λέμε ψέματα, αισθανόμαστε σωματικά «βρώμικοι», και το να καθαριζόμαστε μας κάνει να νιώθουμε πιο ηθικοί. Άνθρωποι που μυρίζουν καθαρές μυρωδιές (όπως λεμονάτη χλωρίνη) είναι πιο δίκαιοι και γενναιόδωροι. Σε χώρους όπου επιδιώκεται η επιθυμητή συμπεριφορά, μια «καθαρή» μυρωδιά μπορεί να ενισχύσει τη δράση που θέλουμε να προωθήσουμε.

6.Άτομα που έχουν βιώσει κοινωνική απομόνωση αισθάνονται φυσικά πιο κρύα από όσους δεν έχουν. Όταν οι άνθρωποι νιώθουν ζεστασιά, τείνουν να συνδέονται περισσότερο με τους φίλους τους. Υπάρχει αλήθεια στην έκφραση «ψυχρή συμπεριφορά». Η θερμοκρασία ενός χώρου, επομένως, μπορεί να επηρεάσει την κοινωνική εγγύτητα.

7. Σημαντικά θέματα συνδέονται στο μυαλό μας με μεγάλο βάρος -θυμήσου τη φράση «βαρύ, φίλε μου». Αντικείμενα με ιδιαίτερη σημασία τείνουν επίσης να φαίνονται πιο βαριά. Λάβε υπόψη αυτό το φαινόμενο όταν, για παράδειγμα, επιλέγεις κορνίζες για εικόνες με προσωπική αξία.

Οι ψυχολόγοι διερευνούν πώς οι φυσικές μας εμπειρίες συνδέονται με τις μεταφορικές μας εκφράσεις, ενώ οι αισθητηριακές εμπειρίες φαίνεται να επηρεάζουν σημαντικά τη σχέση μας με τον φυσικό κόσμο. Είναι πλέον σαφές ότι αυτές οι επιδράσεις επεκτείνονται και στον τρόπο που μιλάμε.