Παγκόσμια Ημέρα Χορτοφαγίας: Γιατί ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι υιοθετούν αυτό τον τρόπο ζωής;

Η 1η Οκτωβρίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Χορτοφαγίας και επικυρώθηκε το 1978 από την Διεθνή Χορτοφαγική Ένωση. Ο Οκτώβριος είναι μήνας ευαισθητοποίησης και εξυμνεί τα οφέλη ενός χορτοφαγικού τρόπου ζωής. Ολοκληρώνεται την 1η Νοεμβρίου κάθε έτους η οποία έχει οριστεί ως Παγκόσμια Ημέρα Vegan. Στόχος είναι να διαδοθούν τα πολλαπλά οφέλη της συγκεκριμένης νοοτροπίας και να διαμορφώσει ο κόσμος καλύτερες και πιο ηθικές διατροφικές συνήθειες.

Ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο υιοθετούν καθημερινά αυτή τη διατροφική φιλοσοφία και ειδικότερα σε μια εποχή που ο καθένας από εμάς θέλει να συμβάλλει στην κλιματική αλλαγή. Μπορεί το σημερινό ποσοστό των χορτοφάγων στη χώρα μας να μην ξεπερνά το 5%, δηλαδή 400.000-500.000 άνθρωποι όμως όλα δείχνουν ότι αυτό θα αλλάξει ριζικά μέσα στα επόμενα χρόνια.

Αν και εν έτει 2022 η χορτοφαγία τείνει να έχει περισσότερους οπαδούς από ποτέ εξακολουθεί να έχει και τους επικριτές της οι οποίοι ισχυρίζονται πως το συγκεκριμένο διατροφικό lifestyle μπορεί να είναι επιβλαβές σε συγκεκριμένες καταστάσεις υγείας (εγκυμοσύνη, εμμηνόπαυση κ.ά).

Αλήθεια πόσο ισχύουν όλα αυτά και ποια τα οφέλη μιας χορτοφαγικής διατροφής; Mε αφορμή την 1η Οκτωβρίου, Παγκόσμια Ημέρα Χορτοφαγίας η Κάτια Αννούση, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος QMU, Wellness Coach μας απάντησε σε μερικά καίρια ερωτήματα.

Vegetarians και Vegans. Θα θέλαμε να μας δώσετε τον ορισμό τους, να μας πείτε τις ομοιότητες μεταξύ τους και αν θεωρείτε πως είναι το επόμενο food trend.

Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί μία αύξηση των ανθρώπων που τείνουν στην χορτοφαγία. Αυτή η τάση υπάρχει στο εξωτερικό τα τελευταία 50 χρόνια, ωστόσο στην Ελλάδα την τελευταία δεκαετία έχει αρχίσει να κερδίζει έδαφος. Η διαφορά των vegetarians και των vegans, είναι ότι οι πρώτοι δεν καταναλώνουν κρέας και ψάρι συμπεριλαμβάνοντας τα παράγωγά τους όπως τυρί, αυγό, γάλα και γιαούρτι. Οι vegans ακολουθούν μία διατροφή απαλλαγμένη από οποιαδήποτε ζωική πηγή και ζωικά παράγωγα, ακόμα και από το μέλι.

Ποια είναι τα οφέλη που περιλαμβάνονται σε όλο το φάσμα της χορτοφαγίας; Σε ποιες περιπτώσεις προβλημάτων υγείας αντενδείκνυται αυτού του είδους η διατροφή;

Έρευνες έχουν δείξει πως μία χορτοφαγική διατροφή δρα προστατευτικά κατά του καρκίνου του παχέος εντέρου, καθώς και του παγκρέατος. Επίσης, άτομα που έχουν προδιάθεση για διαβήτη τύπου ΙΙ έχουν σημαντικά οφέλη ακολουθώντας αυτή την διατροφή. Ένα ακόμα από τα θετικά μιας χορτοφαγικής διατροφής είναι η μείωση των επιπέδων χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων, τα οποία σε υψηλά επίπεδα είναι υπεύθυνα για καρδιαγγειακές παθήσεις.

Μία σωστά σχεδιασμένη χορτοφαγική διατροφή είναι κατάλληλη για όλα τα στάδια ζωής του ανθρώπου, από την βρεφική ηλικία, την ενήλικη ζωή, κατάλληλη για αθλητές και εγκυμονούσες. Επομένως, δεν υπάρχουν μελέτες που να υποστηρίζουν πως σε κάποιο νόσημα αντενδείκνυται η χορτοφαγική διατροφή.

Πολλές επιστημονικές μελέτες ισχυρίζονται βάσει στοιχείων ότι οι άνθρωποι με αυτές τις διατροφικές συνήθειες όχι απλώς δεν παρουσιάζουν κανένα θέμα με την υγεία τους αλλά ζουν και περισσότερο. Θα μπορούσε να ισχύει κάτι τέτοιο; Ποια η δική σας άποψη;

Αν η vegan διατροφή σχεδιαστεί από επαγγελματία διαιτολόγο – διατροφολόγο, στην οποία έχουν συμπεριληφθεί όλα τα απαραίτητα μέταλλα, ιχνοστοιχεία, βιταμίνες που χρειάζονται για την εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού, τότε ναι υποβοηθείται και η υγεία του ατόμου. Ωστόσο, η μακροβιότητα εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και όχι μόνο από την διατροφή που ακολουθεί το άτομο. Η δική μου άποψη είναι ότι δεν μπορούμε να παρέμβουμε στα γονίδια ενός ατόμου, αλλά μπορούμε να παρέμβουμε στις διατροφικές του συνήθειες, οι οποίες θα το βοηθήσουν να ζήσει καλύτερα και πιθανόν και περισσότερο. Στοχεύουμε στο ευ ζην και όχι απλά στο ζην!
Άλλωστε, όπως λέει και μία παροιμία τα γονίδια γεμίζουν το όπλο, αλλά οι συνήθειές μας τραβάνε την σκανδάλη.

Βλέπουμε ότι ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι ακολουθούν αυτό τον διατροφικό δρόμο. Τι γίνεται όμως όταν μια γυναίκα προσπαθεί να συλλάβει ή είναι έγκυος; Ποιες είναι οι ελλείψεις (αν υπάρχουν) και πώς μπορεί να ενισχύσει τη διατροφή της για να παίρνει όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά;

Όταν μία γυναίκα επιθυμεί να μείνει έγκυος πρέπει να κάνει κάποιες βιοχημικές εξετάσεις για τυχόν διατροφικές ελλείψεις. Μια σημαντική βιταμίνη είναι η Β9, το γνωστό σε όλους φυλλικό οξύ, το οποίο συμβάλλει στο σχηματισμό του νευρικού σωλήνα του εμβρύου κατά τις πρώτες εβδομάδες της κύησης. Ωστόσο, το φυλλικό οξυ βρίσκεται σε πράσινα φυλλώδη λαχανικά (kale, σπανάκι, μαρούλι) και είναι εύκολο να ληφθεί μέσω της διατροφής. Ένα ακόμα στοιχείο που πρέπει να διερευνηθεί είναι ο σίδηρος, διότι πολλές γυναίκες είτε παμφάγοι είτε χορτοφάγοι φαίνεται να έχουν κάποια δυσαπορρόφηση ή μειωμένα επίπεδα στο αίμα. Πήγες σιδήρου σε μία χορτοφαγική διατροφή είναι η μελάσα, τα όσπρια, το tofu και οι σπόροι. Επίσης, ο σωστός συνδυασμός τροφίμων αυξάνει την απορροφησιμότητα του σιδήρου, όπως για παράδειγμα η κατανάλωση οσπρίων με πηγή βιταμίνης c, όπως η πιπεριά και η ντομάτα.

Μια γυναίκα κατά την εμμηνόπαυση μπορεί να ακολουθήσει αυτή τη διατροφική οδό;

Όταν μία γυναίκα βρίσκεται στην εμμηνόπαυση, χρειάζεται περισσότερο ασβέστιο για την οστική πυκνότητα καθώς και βιταμίνη d, γνωστή ως βιταμίνη του ήλιου. Επίσης, βοηθούν πολύ οι τροφές με φυτοοιστρογόνα όπως είναι τα προϊόντα σόγιας και ο λιναρόσπορος.

Παρατηρούμε ότι οι vegetarians και οι vegans μαμάδες μυούν τα παιδιά τους σε αυτή τη διατροφική φιλοσοφία. Πόσο ασφαλές είναι αυτό για την υγεία τους και τι πρέπει να προσέξουν;

Όπως προείπα, μία σωστά σχεδιασμένη χορτοφαγική διατροφή μπορεί να ακολουθηθεί ακόμη κι από ένα βρέφος, καθώς και σε οποιαδήποτε άλλη ηλικία. Χρειάζεται, ωστόσο, πολύ μεγάλη καθοδήγηση του γονέα από επαγγελματία διατροφολόγο εξειδικευμένο στην vegetarian ή vegan διατροφή για να καλυφθούν οι αυξημένες ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά.

Ακούμε συνεχώς ένα μύθο ότι αυτού του είδους η διατροφή συνδέεται με την απώλεια βάρους. Είναι όντως μύθος ή αληθεύει κάτι τέτοιο; Μπορούμε να χάσουμε κιλά ακολουθώντας αυτό τον δρόμο; Πώς θα αναπληρώσουμε το μενού μας;

Πρόσφατες μελέτες φαίνεται να επιβεβαιώνουν τους ισχυρισμούς ότι μία χορτοφαγική διατροφή μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση ενός πιο υγιούς Δείκτη Μάζας Σώματος. Αυτό συμβαίνει διότι οι χορτοφάγοι καταναλώνουν πολλές φυτικές τροφές, με υψηλό ποσοστό φυτικών ινών το οποίο προσφέρει κορεσμό για περισσότερο χρόνο και αίσθημα πληρότητας.

Ποιες είναι οι τροφές που δεν πρέπει να λείπουν από το ψυγείο κάποιου που δεν καταναλώνει τρόφιμα που έχουν ζωική προέλευση;

Κάποια τρόφιμα που δεν πρέπει να λείπουν από το ψυγείο ενός χορτοφάγου είναι τα φυτικά γάλατα, όπως γάλα σόγιας, βρώμης η αμυγδάλου, το tofu το οποίο προέρχεται από φασόλια σόγιας, σπόροι που διατηρούμε στο ψυγείο όπως λιναρόσπορο, chia seeds και σπόροι κάνναβης υψηλοί σε Ω3.

Μια vegetarian/(vegan) διατροφή θα μπορούσε να συμβάλλει στο περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή; Και τίνι τρόπω;

Η μετατόπιση της δίαιτας από κρέας και άλλα ζωικά προϊόντα σε φυτικές δίαιτες έχει μεγάλες δυνατότητες για τη μείωση των αποτυπωμάτων άνθρακα και τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, καθώς και για τη βελτίωση της ανθρώπινης υγείας. Μελέτες δείχνουν ότι μια στροφή σε φυτικές δίαιτες πλούσιες σε όσπρια, ξηρούς καρπούς, φρούτα και λαχανικά θα μπορούσε να οδηγήσει σε σημαντική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε σύγκριση με τα τρέχοντα διατροφικά πρότυπα στις περισσότερες βιομηχανικές χώρες.

Μπορεί η χορτοφαγία να λειτουργήσει ως διατροφή αποτοξίνωσης για μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο;

Σίγουρα η αποχή από ζωικές τροφές για ένα χρονικό διάστημα, όπως σε περιόδους νηστείας σύμφωνα με την θρησκεία, έχει πολλά οφέλη για την υγεία του ανθρώπου. Άλλωστε μην ξεχνάμε πως η Μεσογειακή διατροφή, η πιο καλά μελετημένη διατροφή παγκοσμίως ανά τα χρόνια, στηρίζεται στην μειωμένη κατανάλωση κρέατος καθώς και σε μεγάλες περιόδους νηστείας μέσα στο χρόνο.

Ποσοστιαία, πόσος κόσμος ακολουθεί τη χορτοφαγική διατροφή στη χώρα μας; Είμαστε σε ικανοποιητικό επίπεδο αυτή τη στιγμή ως προς το κομμάτι των μαγαζιών που απευθύνονται σε vegetarians; (τόσο σε μαγαζιά που προμηθευόμαστε τα προϊόντα αλλά και στον χώρο της εστίασης).

Το ποσοστό των χορτοφάγων στη χώρα μας δεν ξεπερνά το 5%, δηλαδή 400.000-500.000 άνθρωποι. Ωστόσο, τα άτομα που επιλέγουν μία χορτοφαγική διατροφή γίνονται ολοένα και περισσότερα. Η αλήθεια είναι πως στη χώρα μας υπάρχει πια πλήθος επιλογών σε vegan μαγαζιά και στο χώρο εστίασης αλλά και σε προμήθεια προϊόντων.

Πείτε μας ένα extra μυστικό για μια ισορροπημένη χορτοφαγική διατροφή.

Το μυστικό για μία vegan διατροφή είναι η ποικιλία. Τι εννοώ μ’ αυτό; Το πιάτο μας σε μία χορτοφαγική διατροφή πρέπει να έχει τα χρώματα του ουράνιου τόξου, κάθε φρούτο και λαχανικό με διαφορετικό χρώμα μας προσφέρει διαφορετικές βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Άρα, για μία ισορροπημένη χορτοφαγική διατροφή πρέπει να έχουμε ποιότητα και ποικιλία σε φυτικά τρόφιμα.

Ούσα και η ίδια vegan σας ενοχλεί όταν κάποιος καταναλώνει κρέας μπροστά σας;

Μεγάλωσα σε μία οικογένεια που κάποια μέλη ήταν χορτοφάγοι και κάποια όχι, και συνυπήρχαμε όλοι αρμονικά. Το ίδιο γίνεται μέχρι σήμερα.

Iσχύει ότι once vegetarian always vegetarian;

Οι άνθρωποι που επιλέγουν συνειδητά είτε για λόγους υγείας είτε ιδεολογικούς να ακολουθήσουν την χορτοφαγική διατροφή, τείνει δύσκολο να επιστρέψουν σε πρότερες διατροφικές συνήθειες. Ωστόσο, δεν είναι απίθανο.

Ευχαριστούμε θερμά την Κάτια Αννούση, Διαιτολόγο-Διατροφολόγο QMU, Wellness Coach με εξειδίκευση σε Διατροφικές Διαταραχές και Μεταβολικά Νοσήματα.

01

05