Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών: Η πιο συνήθης γυναικολογική δυσλειτουργία και πως αντιμετωπίζεται

Το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών (PCO) αποτελεί μία από τις πιο συνήθεις ενδοκρινολογικές δυσλειτουργίες στις γυναίκες της αναπαραγωγικής ηλικίας, με ποσοστό εμφάνισης 5-10%. Το ποσοστό αυτό αυξάνεται στις Μεσογειακές χώρες, όπου φτάνει το 20-30% του γυναικείου πληθυσμού. Συγκαταλέγεται ανάμεσα στις πιο πολύπλοκες ιατρικές καταστάσεις, αφού περιπλέκονται διάφορα συστήματα.

Οι συνηθέστερες δυσλειτουργίες που παρατηρούνται είναι:
•δε γίνεται σωστά η ωορρηξία με αποτέλεσμα να παρατηρείται ανωμαλία στην έμμηνο ρύση και δυσκολία στη σύλληψη
•υπερβολική έκκριση ανδρικών ορμονών, που έχουν σαν αποτέλεσμα λιπαρό δέρμα, ακμή και αυξημένη τριχοφυία στο πρόσωπο και στο σώμα
•διαταραχές στο μεταβολισμό των λιπιδίων
•ινσουλινοαντοχή, μία διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης που οδηγεί στην παχυσαρκία και στην δυσκολία απώλειας βάρους
•αυξημένη συχνότητα αποβολών
•έντονα σημάδια ακμής, η οποία αφήνει ουλές μετά την αποδρομή της

Αν το σύνδρομο διαγνωσθεί κλινικά, υπερηχογραφικά και εργαστηριακά, τότε προχωρούμε και σε περαιτέρω εξετάσεις προκειμένου να διερευνήσουμε πιθανή αντίσταση του οργανισμού στη δράση της Ινσουλίνης. Η διερεύνηση αυτή είναι σημαντική διότι έχει βρεθεί από συστηματικές μελέτες πως οι παχύσαρκες πάσχουσες γυναίκες που έχουν αντίσταση στη δράση της ινσουλίνης διατρέχουν κίνδυνο έως και 20% να νοσήσουν στο μέλλον από Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου ΙΙ (μη ινσουλινο-εξαρτώμενος). Ωστόσο ακόμη και οι ασθενείς που δεν είναι παχύσαρκες, αλλά έχουν αυξημένο σωματικό βάρος (δείκτης σωματικής μάζας >27) έχουν αυξημένο ρίσκο εμφάνισης της νόσου.

Ταυτόχρονα θα πρέπει να τονιστεί πως οι έγκυες γυναίκες με Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για εμφάνιση Διαβήτη της Κύησης και κατά συνέπεια θα πρέπει να παρακολουθούνται στενά από το Μαιευτήρα τους με αιματολογικές εξετάσεις και υπερηχογραφήματα ανάπτυξης του εμβρύου.

Οι περισσότεροι γυναικολόγοι θα βασιστούν στα εξής ευρήματα ώστε να θέσουν την τελική διάγνωση:
•Υπερηχογραφική εμφάνιση των ωοθηκών. Οι ωοθήκες είναι μεγαλύτερες σε μέγεθος και έχουν διαταγμένα αλυσιδωτά στην περιφέρειά τους πολλά άρρηκτα ωοθυλάκια.
•Εξετάσεις αίματος, στις οποίες φαίνεται αύξηση στα επίπεδα της ωχρινοτρόπου ορμόνης (LH), των ανδρικών ορμονών (ελεύθερη τεστοστερόνη και ανδροστενεδιόνη) και ίσως αύξηση και της προλακτίνης.
•Κλινικά συμπτώματα όπως ανωμαλίες στη περίοδο, αύξηση σωματικού βάρους, αυξημένη τριχοφυία στο πρόσωπο και στο σώμα κ.ά.

Θεωρείται ότι πολλές κοπέλες που βρίσκονται στην εφηβεία έχουν μία προδιάθεση να αναπτύξουν πολυκυστικές ωοθήκες, η οποία εκδηλώνεται στην εφηβεία, ειδικά εάν συνυπάρχει και παχυσαρκία. Επομένως, θα μπορούσε να πει κανείς ότι η παχυσαρκία δεν είναι αποτέλεσμα των πολυκυστικών ωοθηκών, αλλά μάλλον η αιτία της εμφάνισής τους.

Η θεραπεία των πολυκυστικών ωοθηκών είναι ουσιαστικά η θεραπεία των επιμέρους συμπτωμάτων, που βέβαια διαφέρουν από γυναίκα σε γυναίκα. Ο γυναικολόγος θα πρέπει να λαμβάνει υπ' όψιν του όλα τα κλινικά, εργαστηριακά και απεικονιστικά δεδομένα. Συνήθως αρχικά γίνεται επιλογή ανάμεσα σε ένα απλό αντισυλληπτικό χάπι ή οξική κυπροτερόνη με προγεστρερινοειδές προκειμένου να επιτευχθεί σταθερός καταμήνιος κύκλος και να προστατευθεί το ενδομήτριο. Ταυτόχρονα συνίσταται τακτική άσκηση και δίαιτα.
Το πιο συχνό πάντως φάρμακο που χρησιμοποιείται για τις πολυκυστικές ωοθήκες είναι το αντισυλληπτικό χάπι και συστήνεται στις γυναίκες με PCO που θέλουν και μια αξιόπιστη μέθοδο αντισύλληψης.

Εάν το κύριο πρόβλημα είναι η δυσκολία στη σύλληψη, τότε δίνουμε φάρμακα πρόκλησης ωορρηξίας, όπως είναι η κιτρική κλομιφαίνη ή άλλα ενέσιμα σκευάσματα. Εάν η ωορρηξία δεν γίνεται ούτε με αυτά τα φάρμακα, τότε οι πολυκυστικές ωοθήκες μπορούν να θεραπευθούν με λαπαροσκοπική επέμβαση.

Όσον αφορά στην αυξημένη πιθανότητα αποβολής δεν υπάρχουν ουσίες που να θεραπεύουν το πρόβλημα. Θα πρέπει όμως να τονίσουμε πόσο σημαντική είναι η διακοπή του καπνίσματος, του αλκοόλ και η μείωση της κατανάλωσης καφέ στην εγκυμοσύνη.

Τέλος, υπάρχουν νέες εξελίξεις όσον αφορά τη θεραπεία των πολυκυστικών ωοθηκών με ένα αντιδιαβητικό φάρμακο, τη Μετφορμίνη και αυτό γιατί οι περισσότερες γυναίκες με PCO έχουν ή θα αναπτύξουν αργότερα κάποια διαταραχή στο μεταβολισμό της γλυκόζης.