Η εικαστικός Βέρα Χοτζόγλου δεν αμφισβητεί μόνο στερεότυπα θίγοντας την έμφυλη βία: ανατρέπει σιωπές

Για την εικαστικό Βέρα Χοτζόγλου, η τέχνη μπορεί να δώσει μια νέα όψη της κακοποίησης και η βία δεν είναι μόνο σωματική, αλλά και πολλά περισσότερα και το τραύμα μιας γυναίκας μπορεί να γίνει ορατό μόνο αν μπούμε στη διαδικασία να την ακούσουμε, την ιστορία της και όσα έχει να μας πει.

Έχοντας διερευνήσει τη δυνατότητα αμφισβήτησης των στερεοτυπικών απεικονίσεων των εμπειριών έμφυλης βίας, που συχνά παρουσιάζονται μέσα από το βλέμμα του κακοποιητή για την έκθεση «Το οπτικό της* πεδίο», η Βέρα Χοτζόγλου, συνδημιουργός της έκθεσης, μίλησε στο Queen.gr με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών και εξήγησε τι είναι για εκείνη κακοποίηση και πώς η τέχνη μπορεί να δώσει νόημα στη συζήτηση περί βίας.

Ο ψυχίατρος Νίκος Γκούβας αναλύει στο queen.gr πώς η διαδικτυακή βία μπορεί να οδηγεί στην κατάθλιψη

Η εικαστικός Βέρα Χοτζόγλου για το πώς ένας καλλιτέχνης μπορεί να δει τη βία

Ήσασταν μία από τις συνδημιουργούς της έκθεσης «Το οπτικό της* πεδίο». Τι στάθηκε ως αφορμή για να δημιουργηθεί αυτό το project;

Η συμμετοχή στο project το οπτικό της* πεδίο, σε επιμέλεια Ιωάννας Ζούλη, προέκυψε μετά από πρόσκληση του κέντρου ΔΙΟΤΙΜΑ και της Μαριάννας Στεφανίτση, για την ημέρα Εξάλειψης της βίας κατά των γυναικών. Κληθήκαμε, λοιπόν, να δημιουργήσουμε ένα έργο, μέσα από την παρουσίαση του οποίου στόχος ήταν η ενδυνάμωση των θηλυκοτήτων.

Πόσο έντονα συναισθήματα πιστεύετε ότι δημιούργησε η φωτογραφική έκθεση «Το οπτικό της* πεδίο» τόσο στο κοινό, όσο και σε εσάς;

Η διαφορά της συγκεκριμένης έκθεσης από άλλες εκθέσεις ήταν η “διευρυμένη” της επισκεψιμότητα, από άποψη κοινού. Απευθυνόταν, δηλαδή, όχι αποκλειστικά στο “παραδοσιακό” κοινό των εικαστικών εκθέσεων, αλλά περισσότερο σε ένα μικτό κοινό, που είτε γνώριζε την δουλειά του κέντρου ΔΙΟΤΙΜΑ, είτε δεν είχε εξοικείωση με τα εικαστικά, με την παρελκόμενη περιέργεια για το θέμα της έκθεσης.

Πιστεύω πως το γεγονός αυτό από μόνο του δημιούργησε ένα ειλικρινές, αυθόρμητο συναίσθημα απέναντι στα έργα και το περιεχόμενο της έκθεσης. Εξέλαβα από τις επισκέπτριες και τους επισκέπτες μια έντονη ενσυναίσθηση απέναντι στο θέμα, ενώ η αντίδραση που κυριάρχησε, κυρίως από θηλυκότητες ήταν η συγκίνηση. Σε σχέση με τα δικά μου συναισθήματα, εκείνα πέρασαν από διάφορα στάδια - από την αμηχανία μέχρι τον θυμό, και υπήρξαν όλα έντονα και όλα παρόντα καθ’ όλη τη διάρκεια της προετοιμασίας και παρουσίασης. Έχοντας να υλοποιήσω το έργο και με πρόταγμά μου αυτό, προσπάθησα να διατηρήσω μια ψύχραιμη στάση και συνέπεια, χωρίς να αφήσω τα συναισθήματα μου αυτά να με συμπαρασύρουν, αλλά επιτρέποντας την απαραίτητη κινητοποίηση που μου έδιναν.

«Το οπτικό της πεδίο» Λίλα Εφραιμίδου

Με ποια αφορμή ξεκινήσατε να συνδέετε τη δουλειά σας με τη βία κατά των γυναικών;

Αφορμή αποτέλεσε η έκθεση αυτή. Ήταν μια πρόκληση για μένα, γιατί το ζήτημα δεν σχετιζόταν καθόλου με το περιεχόμενο, της μέχρι τώρα δουλειάς μου. Παρότι λοιπόν δεν υπάρχουν ευθείες συνδέσεις, αν κληθώ να δημιουργήσω ξανά ένα τέτοιο έργο, θα το κάνω με μεγάλη χαρά.

Πώς μπορεί το τραύμα μιας γυναίκας να αναπαρασταθεί οπτικά, έχοντας ένα ενδυναμωτικό αποτέλεσμα;

Δυστυχώς δεν νομίζω ότι το τραύμα μιας γυναίκας μπορεί να αναπαρασταθεί οπτικά και να έχει και αυτό το αποτέλεσμα, το τραύμα παραμένει τραύμα. Δεν πιστεύω ότι αυτά τα δύο χωράνε μαζί, καθώς το τραύμα υπερβαίνει οποιαδήποτε πιθανή μορφή οπτικοποίησης. Από την άλλη, αν μιλήσουμε αποκλειστικά για την ενδυνάμωση, εκεί υπάρχουν τρόποι θεωρώ, μέσω των αφηγήσεων: να ακούσουμε αυτές τις γυναίκες, τις ιστορίες τους, όλα εκείνα που θέλουν να μοιραστούν, κατανοώντας παράλληλα τι συμβαίνει γύρω μας. Η βία απέναντι στις θηλυκότητες δεν έχει μία μορφή και δυστυχώς είναι καθημερινή. Κάπως έτσι μπορεί να συνταχθεί η ενδυνάμωση.

Πώς ένας καλλιτέχνης μπορεί να αναδείξει ένα κοινωνικό πρόβλημα μέσα από την τέχνη του;

Αυτή η ερώτηση δεν επιδέχεται μιας μονοδιάστατης απάντησης. Όμως, σε μια πρώτη προσέγγισή της θα απαντούσα, ότι πέραν του προσωπικού βιώματος, κυρίως μέσω της έρευνας, το κοινωνικό είναι πάντα και πολιτικό. Κατά βάση, όλες και όλα μοιραζόμαστε τους ίδιους προβληματισμούς, ανεξάρτητα από το μέσο που χρησιμοποιούμε.

01

06

Πώς η τέχνη μπορεί να προσεγγίσει το θέμα της βίας κατά των γυναικών και τι χροιά μπορεί να δώσει;

Για να είμαι ειλικρινής, τα σχετιζόμενα έργα που έχω δει μέχρι στιγμής μου προκαλούν αμηχανία. Παρότι έχουμε έναν τρόπο, πιστεύω ότι έχουμε ακόμα δρόμο για να μπορέσουμε να προσεγγίσουμε το θέμα της βίας κατά των γυναικών. Ορισμένες φορές μου φαίνεται αρκετά υποκριτικό όταν άντρες αναμιγνύονται σε αυτό. Από την άλλη, μια στημένη φωτογραφία με μία θηλυκότητα με μώλωπες μου φαίνεται το ίδιο “ενοχλητική”, όχι επειδή με σοκάρει - αλίμονο, είναι στημένη - αλλά επειδή είναι το προφανές και βία δεν είναι το προφανές.

Δεν είναι ένα χαστούκι- βία είναι επίσης ο κακοποιητικός λόγος, που αφήνει μεγαλύτερα σημάδια και είναι καθημερινός. Θα ήθελα να έχουμε περισσότερη ενσυναίσθηση στην προσέγγιση μας, σε αυτό το τόσο σοβαρό ζήτημα, που παραμένει δύσκολο και άλυτο θέμα. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να μιλήσεις για ένα ζήτημα και εμείς ως καλλιτέχνες, μέσω των έργων μας, καλούμαστε να επικοινωνήσουμε με το κοινό, ειδικά μάλιστα σε τέτοιες θεματικές. Όταν το έργο τελειώνει δεν είναι πια “δικό” μας, ανήκει στον θεατή. Ο καθένας, η καθεμία, το καθένα, το κάνει “δικό” του. Και αυτό κάπως θα πρέπει να μας ευαισθητοποιήσει.

Υπάρχει κάποιο άλλο project στα μελλοντικά σας σχέδια που να θίγει το ζήτημα της κακοποίησης;

Προς το παρόν, δεν υπάρχει κάτι τέτοιο στα άμεσα σχέδια μου, αλλά δεν είναι κάτι που απορρίπτω. Είναι ένα κοινωνικό πρόβλημα το οποίο ουτως ή άλλως δεν μπορώ παρά να παρακολουθώ και να συμμετέχω στις συλλογικές δράσεις, δεδομένης της έντασης, της σοβαρότητας και της επιδραστικότητάς του. Όπως ανέφερα και πριν, σε περίπτωση που κληθώ να δημιουργήσω ξανά ένα αντίστοιχο έργο, θα το κάνω με χαρά και πλέον, με ακόμη μεγαλύτερη ενσυναίσθηση.

Διαβάστε όλο το αφιέρωμα εδώ.