2 βασικές αξίες που, σύμφωνα με την ψυχολογία, μπορούν να προβλέψουν ένα διαζύγιο

Όταν μιλάμε για ένα διαζύγιο γίνεται αμέσως αντιληπτό πως αναφερόμαστε σε κάτι παραπάνω από έναν προσωπικό χωρισμό, ειδικά σε περίπτωση που υπάρχουν παιδιά, φυσικά. Μία τέτοια συνθήκη μπορεί να αναδιαμορφώσει οικογένειες, να επηρεάσει τα οικονομικά και να φέρει βαθιές πολιτισμικές και κοινωνικές επιπτώσεις.

Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο του 2025 στο Communications Psychology εξέτασε τις στάσεις απέναντι στο διαζύγιο και την πιθανότητά του σε άτομα από 55 χώρες. Συνολικά, διαπιστώθηκε ότι ορισμένες αξίες, τόσο προσωπικές όσο και πολιτισμικές, παίζουν καθοριστικό ρόλο στο αν οι άνθρωποι αισθάνονται ενδυναμωμένοι να τερματίσουν έναν δυστυχισμένο γάμο ή αν νιώθουν υποχρεωμένοι να μείνουν.

Οι μελετητές υποστηρίζουν ότι αυτές οι αξίες είναι ισχυροί προγνωστικοί δείκτες διαζυγίου επειδή αναπτύσσονται νωρίς στη ζωή και τείνουν να παραμένουν σταθερές με την πάροδο του χρόνου. Αυτό σημαίνει ότι, ακόμη και από μικρή ηλικία, οι αξίες που διαμορφώνουμε μπορούν να καθορίσουν πώς προσεγγίζουμε τον γάμο και αν θεωρούμε το διαζύγιο ως επιλογή.

Ιδού οι δύο βασικές αξίες που, σύμφωνα με τη μελέτη, επηρεάζουν την απόφαση κάποιου να ζητήσει διαζύγιο.

Divorce Monday: 11 σημάδια που δείχνουν ότι «κινδυνεύεις» και τι να κάνεις για να προλάβεις το τέλος

1. Πολιτισμικές αξίες

Το διαζύγιο συχνά αμφισβητεί τον παραδοσιακό ορισμό των σχέσεων και της οικογενειακής σταθερότητας. Κάποιες κουλτούρες το βλέπουν ως διατάραξη της κοινωνικής τάξης, ενώ άλλες το αναγνωρίζουν ως απαραίτητο δρόμο προς την προσωπική ολοκλήρωση και τις πιο υγιείς σχέσεις.

Οι πολιτισμικές αξίες επηρεάζουν το πώς τα άτομα αντιλαμβάνονται το διαζύγιο, διαμορφώνοντας τις προσδοκίες για τις σχέσεις και καθορίζοντας αν η διάλυση ενός γάμου θεωρείται πράξη αυτοδιάθεσης ή αποτυχία διατήρησης κοινωνικών υποχρεώσεων.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι κουλτούρες που δίνουν έμφαση στην ατομική αυτονομία έχουν υψηλότερα ποσοστά διαζυγίων, ενώ εκείνες που δίνουν έμφαση στη συλλογικότητα έχουν χαμηλότερα.

Άτομα που μεγάλωσαν σε πολιτισμούς που προάγουν την αυτονομία, ενθαρρύνονται να εκφράζουν τη μοναδικότητά τους, να επιδιώκουν την προσωπική ευτυχία και να ακολουθούν τις δικές τους φιλοδοξίες. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, λοιπόν, το διαζύγιο συχνά θεωρείται μια δικαιολογημένη και απαραίτητη πράξη αυτοπραγμάτωσης.

Αντίθετα, οι κουλτούρες που τονίζουν τη συλλογικότητα θεωρούν τα άτομα ως αναπόσπαστα μέρη ενός συνόλου. Αυτές οι κοινωνίες ενθαρρύνουν τη διατήρηση της σταθερότητας, την τήρηση των παραδόσεων και τη συμμόρφωση με τις κοινωνικές προσδοκίες—ακόμα και αν αυτό συνεπάγεται προσωπική δυσαρέσκεια. Κατά συνέπεια, σε ένα τέτοιο πλαίσιο, το διαζύγιο είναι περισσότερο στιγματισμένο και οι άνθρωποι είναι λιγότερο πιθανό να το επιδιώξουν, ακόμα και όταν είναι δυστυχισμένοι στον γάμο τους.

Κάποιος που μεγάλωσε σε μια κουλτούρα που δίνει αξία στη συλλογικότητα, ίσως νιώθει έντονη πίεση να διατηρήσει έναν γάμο, ανεξάρτητα από το προσωπικό κόστος. Από την άλλη, αν η κουλτούρα το καθενός δίνει προτεραιότητα στην ατομική αυτονομία, μπορεί να βλέπει το διαζύγιο ως μια φυσιολογική και συχνά αναγκαία επιλογή όταν ο γάμος δεν εξυπηρετεί πλέον την ευημερία του.

2. Προσωπικές αξίες

Εκτός από τις πολιτισμικές αξίες, και οι προσωπικές αξίες διαμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο προσεγγίζει τον γάμο και το διαζύγιο.

Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι άνθρωποι που δίνουν προτεραιότητα στις αξίες διατήρησης (conservation values) είναι λιγότερο πιθανό να σκεφτούν το διαζύγιο. Αυτές οι αξίες δίνουν έμφαση στη σταθερότητα και τον σεβασμό προς τις παραδόσεις, αποθαρρύνοντας έτσι την απόφαση για διαζύγιο. Πιο συγκεκριμένα, περιλαμβάνουν τα εξής:

Συμμόρφωση. Άτομα που εκτιμούν ιδιαίτερα τη συμμόρφωση τείνουν να ακολουθούν τις κοινωνικές νόρμες και τις προσδοκίες. Επειδή το διαζύγιο εξακολουθεί να είναι στιγματισμένο σε πολλές κοινωνίες, αυτά τα άτομα είναι πιο πιθανό να παραμείνουν σε έναν γάμο για να αποφύγουν την κοινωνική κριτική.
Παράδοση. Πολλές κουλτούρες και θρησκείες αποθαρρύνουν το διαζύγιο, θεωρώντας το αποτυχία τήρησης ηθικών ή πνευματικών δεσμεύσεων. Όσοι δίνουν προτεραιότητα στην παράδοση μπορεί να αισθάνονται υποχρεωμένοι να διατηρήσουν τον γάμο τους, ακόμα και αν δεν είναι ευτυχισμένοι.

Από την άλλη, όσοι δείχνουν ανοιχτοί στην όποια αλλαγή είναι πιο πιθανό να ζητήσουν διαζύγιο όταν η σχέση τους δεν συμβαδίζει με τους προσωπικούς τους στόχους. Σύμφωνα με την έρευνα οι αξίες περιλαμβάνουν:

Αυτοκαθορισμός. Οι άνθρωποι που εκτιμούν την ανεξαρτησία και την προσωπική ανάπτυξη βλέπουν το διαζύγιο ως μια ευκαιρία να επαναπροσδιορίσουν τη ζωή τους.
Διέγερση. Όσοι αναζητούν τη νέα εμπειρία και την περιπέτεια μπορεί να νιώσουν περιορισμένοι σε έναν στάσιμο γάμο και να δουν το διαζύγιο ως τρόπο να εξερευνήσουν νέες δυνατότητες.
Ηδονισμός. Άτομα που δίνουν προτεραιότητα στην απόλαυση και την προσωπική ευχαρίστηση είναι λιγότερο διατεθειμένα να υπομείνουν μακροχρόνια δυστυχία σε έναν γάμο.

Η μελέτη διαπίστωσε ότι τα άτομα που εκτιμούν τις αλλαγές και είναι ανοιχτοί σε αυτές δεν ήταν μόνο πιο δεκτικά στο διαζύγιο, αλλά και πιο πιθανό να δράσουν όταν δεν ήταν ικανοποιημένα. Επιπλέον, αν και οι αξίες διατήρησης τείνουν να αποτρέπουν το διαζύγιο, υπάρχει μία αξιοσημείωτη εξαίρεση: η επιδίωξη της ασφάλειας μπορεί να οδηγήσει κάποιον στο διαζύγιο αντί να τον αποτρέψει από αυτό.

Για παράδειγμα, αν κάποιος πιστεύει ότι η οικονομική του σταθερότητα, η συναισθηματική του ευημερία ή η ασφάλειά του απειλείται, μπορεί να δει το διαζύγιο ως τον καλύτερο ή τον μοναδικό τρόπο προστασίας του εαυτού του και των παιδιών του. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το διαζύγιο δεν απορρίπτει τη σταθερότητα, αλλά, αντίθετα, την ανακτά.

Γκρίζο διαζύγιο: η ολοένα και πιο κοινή πρακτική μεταξύ ατόμων άνω των 50 ετών

Απαραίτητη προϋπόθεση η αγάπη αλλά όχι μόνο αυτή

Η κατανόηση των δικών σου αξιών, όπως, αντίστοιχα και αυτών του συντρόφου σου, είναι καθοριστική για την οικοδόμηση ενός διαρκούς και ικανοποιητικού γάμου. Στο τέλος της ημέρας, η αγάπη είναι σημαντική, αλλά οι κοινές αξίες είναι αυτές που συχνά καθορίζουν αν ένας γάμος θα αντέξει στον χρόνο.

01

04