Μαριάνθη Φραγκοπούλου:«Η επιστήμη χρειάζεται τις γυναίκες, και οι γυναίκες χρειάζονται την επιστήμη»

Ελπίδα. Δημιουργικότητα. Ανθεκτικότητα. Επιμονή. Προσαρμοστικότητα. Ευελιξία. Αγάπη. Ενσυναίσθηση. Αυτές δεν είναι απλώς λέξεις, αλλά οι θεμέλιοι λίθοι που συνθέτουν το προφίλ της Μαριάνθης Φραγκοπούλου, για την οποία η επιστήμηδεν είναι απλώς γνώση αλλά αφοσίωση, εργατικότητα, περιέργεια και το θάρρος να αμφισβητείς τα δεδομένα, ακόμα και τον ίδιο σου τον εαυτό.

Η τελειομανία, η αδιάλλακτη ειλικρίνεια και η εσωστρέφεια είναι στοιχεία που, ανάλογα με τις περιστάσεις, μπορεί να είναι όπλα ή προκλήσεις. Αυτό που δεν διαπραγματεύεται ποτέ η ίδια, είναι η ακεραιότητα, η δικαιοσύνη και η ελευθερία. Αντίθετα, η αδικία, η υποκρισία, η ανισότητα και η βία είναι έννοιες που αρνείται να αποδεχθεί.

Ο μεγαλύτερος φόβος της; Η στασιμότητα. Η απώλεια της περιέργειας. Γιατί η επιστήμη, όπως και η ζωή, απαιτεί διαρκή κίνηση, αναζήτηση και εξέλιξη. Έχοντας φτάσει να συνεργάζεται με τη NASA, αποδεικνύει μέσα από τις επιλογές της πως η επιστήμη δεν είναι μόνο δεδομένα και αναλύσεις, αλλά μια αστείρευτη δύναμη αλλαγής -ένα πεδίο όπου η επιμονή, το όραμα και το πάθος μπορούν να διαμορφώσουν το αύριο.

Με αφορμή την ημέρα, η Διευθύνουσα Σύμβουλος της Herado και Πυρηνικός Φυσικός, μάς μίλησε για όλα αυτά σε μια συνέντευξη που μέσα από τα λεγόμενά της εμπνέει και ανοίγει νέους δρόμους.

Κυρία Φραγκοπούλου, η Διεθνής Ημέρα Γυναικών και Κοριτσιών στην Επιστήμη υπογραμμίζει τη σημασία της επίτευξης της ισότητας των φύλων στους κλάδους STEM, ενθαρρύνοντας τις ίσες ευκαιρίες για γυναίκες και κορίτσια στην επιστημονική εκπαίδευση και επαγγελματική σταδιοδρομία. Και η αλήθεια είναι ότι οι γυναικείες φωνές στην επιστήμη συχνά παραμελούνται ή αποσιωπούνται. Τι θα πρέπει να αλλάξει για να καταστεί δυνατή η πλήρης ισότητα για τις γυναίκες στην επιστήμη και την τεχνολογία;

Η πλήρης ισότητα των φύλων στην επιστήμη και την τεχνολογία απαιτεί μια συστημική αλλαγή σε πολλά επίπεδα. Πρώτα απ' όλα, πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις βαθιά ριζωμένες προκαταλήψεις και τα στερεότυπα που αποθαρρύνουν τα κορίτσια από την ενασχόληση με τις επιστήμες από μικρή ηλικία. Αυτό απαιτεί αλλαγές στην εκπαίδευση, την οικογενειακή ανατροφή και την κοινωνική νοοτροπία.

Επιπλέον, πρέπει να δημιουργήσουμε ένα πιο υποστηρικτικό και χωρίς αποκλεισμούς εργασιακό περιβάλλον για τις γυναίκες επιστήμονες. Αυτό σημαίνει ίσες ευκαιρίες για επαγγελματική εξέλιξη, πρόσβαση σε ηγετικές θέσεις και αμοιβή, καθώς και πολιτικές που να στηρίζουν τη μητρότητα και την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής.

Πρέπει λοιπόν να αναδείξουμε και να γιορτάσουμε τις επιτυχίες των γυναικών στην επιστήμη, ώστε να εμπνεύσουμε τις νέες γενιές και να δείξουμε ότι οι γυναίκες μπορούν να διαπρέψουν σε κάθε επιστημονικό τομέα.

Στο πλαίσιο των σύγχρονων προκλήσεων στον τομέα σας, ποιο είναι το πιο σημαντικό στοιχείο που θεωρείτε ότι πρέπει να ενσωματωθεί στις εκπαιδευτικές διαδικασίες για να εμπνεύσει τις νέες γυναίκες επιστήμονες;

Για να εμπνεύσουμε τις νέες γυναίκες επιστήμονες, η εκπαίδευση πρέπει να συνδυάζει τη θεωρητική γνώση με την πρακτική εμπειρία και την επαφή με την πραγματική έρευνα. Οι νέες επιστήμονες πρέπει να έχουν την ευκαιρία να συμμετάσχουν σε εργαστηριακές ασκήσεις, ερευνητικά προγράμματα και επιστημονικές αποστολές, ώστε να αναπτύξουν τις δεξιότητες και την αυτοπεποίθηση που χρειάζονται για να πετύχουν.

Επιπλέον, η εκπαίδευση πρέπει να προωθεί την κριτική σκέψη, την καινοτομία και τη δημιουργικότητα, καθώς και την ικανότητα συνεργασίας και επικοινωνίας. Οι νέες επιστήμονες πρέπει να μάθουν να αμφισβητούν τα δεδομένα, να αναζητούν νέες λύσεις και να συνεργάζονται με άλλους επιστήμονες για να επιτύχουν τους στόχους τους.

Η εκπαίδευση πρέπει να ενθαρρύνει την προσωπική ανάπτυξη και την ηγεσία. Οι νέες επιστήμονες πρέπει να έχουν την ευκαιρία να αναπτύξουν τις ηγετικές τους ικανότητες, να μάθουν να επικοινωνούν αποτελεσματικά και να υπερασπιστούν τις ιδέες τους.

Πυρηνικός φυσικός, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Οκλαχόμας OSU, διευθύνουσα σύμβουλος της HERADO - που είναι και αποκλειστική συνεργάτης της NASA για όλες τις επόμενες αποστολές. Συνολικά, έχετε μια μοναδική συνεισφορά στον τομέα σας. Ποιο είναι το πιο ικανοποιητικό μέρος του να είστε επιστήμονας και τι θα προτείνατε στις γυναίκες επιστήμονες που επιθυμούν να αναπτύξουν την ηγεσία τους και να αναγνωριστούν για τη δουλειά τους σε διεθνές επίπεδο;

Το πιο ικανοποιητικό μέρος του να είσαι επιστήμονας είναι η δυνατότητα να συνεισφέρεις στην ανθρώπινη γνώση και να κάνεις τη διαφορά στον κόσμο. Η έρευνα και η ανακάλυψη νέων γνώσεων είναι μια πνευματική πρόκληση που προσφέρει μεγάλη ικανοποίηση.

Επιπλέον, η κάθε επιστήμη είναι μια διεθνής κοινότητα που ενώνει ανθρώπους από διαφορετικές χώρες και πολιτισμούς. Η συνεργασία με άλλους επιστήμονες από όλο τον κόσμο είναι μια εμπειρία που εμπλουτίζει και διευρύνει τους ορίζοντες.

Στις γυναίκες επιστήμονες που επιθυμούν να αναπτύξουν την ηγετική τους φύση και να αναγνωριστούν για τη δουλειά τους σε διεθνές επίπεδο, θα πρότεινα να είναι τολμηρές και να διεκδικήσουν τις ευκαιρίες που τους αξίζουν. Να μην φοβούνται να εκφράσουν τις ιδέες τους και να υπερασπιστούν τις απόψεις τους. Να δικτυωθούν με άλλες γυναίκες επιστήμονες και να δημιουργήσουν ένα υποστηρικτικό δίκτυο.

Πώς οι πρώτες σας εμπειρίες στην επιστήμη σας διαμόρφωσαν το όραμά σας και την προσέγγιση στον τομέα σας, και ποιοι άνθρωποι ή γεγονότα σας ενέπνευσαν να ακολουθήσετε αυτόν τον δρόμο;

Οι πρώτες μου εμπειρίες στην επιστήμη, όπως η συμμετοχή σε πειράματα στο σχολείο και η ανάγνωση επιστημονικών βιβλίων, με ενέπνευσαν να ακολουθήσω μια καριέρα στην επιστήμη. Η περιέργεια μου για τον κόσμο και η επιθυμία μου να κατανοήσω πώς λειτουργούν τα πράγματα με ώθησαν να σπουδάσω φυσική και να ασχοληθώ με την έρευνα.

Οι άνθρωποι που με ενέπνευσαν περισσότερο ήταν οι καθηγητές μου στο πανεπιστήμιο και οι μέντορες μου, οι οποίοι με ενθάρρυναν να ακολουθήσω τις φιλοδοξίες μου και να πιστέψω στις δυνατότητές μου. Επίσης, οι γυναίκες επιστήμονες που έχουν διαπρέψει στον τομέα μου, όπως η Μαρί Κιουρί και η Ρόζαλιντ Φράνκλιν, αποτελούν πρότυπα για μένα και με εμπνέουν να συνεχίσω την προσπάθεια μου.

Ποιες προσωπικές και επαγγελματικές αξίες πιστεύετε ότι σας βοήθησαν να ξεχωρίσετε και να επιτύχετε; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά που συνθέτουν το επαγγελματικό σας προφίλ με τα οποία σπάτε διαρκώς γυάλινες οροφές;

Οι προσωπικές και επαγγελματικές αξίες που με βοήθησαν να ξεχωρίσω και να επιτύχω είναι η ακεραιότητα, η εργατικότητα, η αφοσίωση, η περιέργεια και η δημιουργικότητα. Πιστεύω ότι η ακεραιότητα είναι απαραίτητη για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας. Η εργατικότητα και η αφοσίωση είναι απαραίτητες για την επίτευξη των στόχων μας. Η περιέργεια και η δημιουργικότητα είναι απαραίτητες για την ανακάλυψη νέων γνώσεων και την ανάπτυξη νέων ιδεών.

Τα χαρακτηριστικά που συνθέτουν το επαγγελματικό μου προφίλ και με τα οποία σπάω διαρκώς γυάλινες οροφές είναι η αυτοπεποίθηση, η αποφασιστικότητα, η ανθεκτικότητα και η ικανότητα να συνεργάζομαι με άλλους ανθρώπους. Πιστεύω ότι η αυτοπεποίθηση είναι απαραίτητη για να διεκδικήσουμε τις ευκαιρίες που μας αξίζουν. Η αποφασιστικότητα και η ανθεκτικότητα είναι απαραίτητες για να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις και τις δυσκολίες. Η ικανότητα συνεργασίας είναι απαραίτητη για την επίτευξη κοινών στόχων.

Ποια είναι τα μεγαλύτερα εμπόδια που αντιμετωπίσατε/ ζετε και πώς καταφέρνετε να τα ξεπερνάτε, ειδικά σε ένα χώρο που παραδοσιακά κυριαρχείται από άντρες;

Τα μεγαλύτερα εμπόδια που έχω αντιμετωπίσει στην καριέρα μου είναι οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα που υπάρχουν για τις γυναίκες στην επιστήμη. Πολλές φορές είχα νιώσει ότι οι ιδέες μου δεν λαμβάνονταν σοβαρά υπόψη ή ότι οι επιτυχίες μου υποτιμούνταν.

Για να ξεπεράσω αυτά τα εμπόδια, έχω προσπαθήσει να είμαι δυνατή και να μην αφήνω τις προκαταλήψεις να με επηρεάσουν. Έχω επικεντρωθεί στη δουλειά μου και έχω προσπαθήσει να αποδείξω την αξία μου μέσα από τις επιτυχίες μου. Προσπαθώ να αντιμετωπίζω αυτές τις προκλήσεις με αισιοδοξία, επιμονή και υπομονή. Η υποστήριξη από την οικογένεια μου είναι πολύ σημαντική

Στην εποχή του ψηφιακού μετασχηματισμού και των μεγάλων εξελίξεων, η τεχνητή νοημοσύνη εξελίσσεται με ραγδαίους ρυθμούς. Ποια είναι τα ηθικά διλήμματα που προκύπτουν από την έντονη χρήση της στην επιστήμη και στην τεχνολογία και ποιες είναι οι προτεραιότητες που θα θέτατε εσείς για μια υπεύθυνη εφαρμογή της;

Η τεχνητή νοημοσύνη (AI) εξελίσσεται με ραγδαίους ρυθμούς και έχει τη δυνατότητα να φέρει επανάσταση σε πολλούς τομείς της ζωής μας. Ωστόσο, η έντονη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης εγείρει σημαντικά ηθικά διλήμματα.

Η τεχνητή νοημοσύνη είναι μια τεχνολογία με τεράστιες δυνατότητες, αλλά και με ηθικά διλήμματα. Η υπεύθυνη εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης απαιτεί τη θέσπιση σαφών ηθικών και νομικών πλαισίων που να προστατεύουν τα δικαιώματα των ανθρώπων και να διασφαλίζουν τη διαφάνεια και τη λογοδοσία.

Πιστεύετε ότι οι γυναίκες επιστήμονες έχουν τη δυνατότητα να διαδραματίσουν ηγετικό ρόλο στην ανάπτυξη ηθικών και κοινωνικών πλαισίων για την εφαρμογή της AI;

Οι γυναίκες επιστήμονες έχουν τη δυνατότητα να διαδραματίσουν ηγετικό ρόλο στην ανάπτυξη ηθικών και κοινωνικών πλαισίων για την εφαρμογή της ΑΙ. Λόγω της διαφορετικής τους προοπτικής και εμπειρίας, οι γυναίκες μπορούν να συμβάλουν στην αναγνώριση και την αντιμετώπιση ηθικών ζητημάτων που μπορεί να μην είναι εμφανή σε άλλους.

Επιπλέον, οι γυναίκες επιστήμονες μπορούν να αποτελέσουν πρότυπα για τις νέες γενιές και να ενθαρρύνουν περισσότερες γυναίκες να ασχοληθούν με την επιστήμη και την τεχνολογία. Αυτό θα οδηγήσει σε μια πιο ποικιλόμορφη και αντιπροσωπευτική κοινότητα επιστημόνων, η οποία θα είναι καλύτερα εξοπλισμένη για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της ΑΙ.

Με ποια γυναίκα που έπαιξε κομβικό ρόλο στην ιστορία της επιστήμης, από όποιο αιώνα κι αν προέρχεται θα θέλατε να πάτε για καφέ προκειμένου να σας λύσει μια απορία; Αλήθεια, τι θα τη ρωτούσατε;

Θα ήθελα να πάω για καφέ με τη Μαρί Κιουρί. Θα τη ρωτούσα πώς κατάφερε να ξεπεράσει τις προκλήσεις και τις δυσκολίες που αντιμετώπισε ως γυναίκα επιστήμονας σε μια εποχή που οι γυναίκες δεν είχαν πολλές ευκαιρίες στην επιστήμη και να αφήσει ένα τόσο σημαντικό έργο στην επιστήμη.

Κυρία Φραγκοπούλου, ποιο είναι το μεγαλύτερο μάθημα που έχετε αποκομίσει από την επιστημονική σας καριέρα μέχρι στιγμής και θα θέλατε να μεταφέρετε με αφορμή την ημέρα, ως ισχυρό μήνυμα;

Το μεγαλύτερο μάθημα που έχω αποκομίσει από την επιστημονική μου καριέρα είναι η σημασία της επιμονής της υπομονής και της αφοσίωσης. Η επιστήμη είναι μια συνεχής πρόκληση, και οι αποτυχίες και οι δυσκολίες είναι αναπόφευκτες. Ωστόσο, η επιμονή η υπομονή και η αφοσίωση είναι απαραίτητες για να ξεπεράσουμε τα εμπόδια και να πετύχουμε τους στόχους μας.

Θα ήθελα να μεταφέρω το μήνυμα ότι οι γυναίκες μπορούν να πετύχουν τα πάντα, αρκεί να το πιστέψουν και να δουλέψουν σκληρά. Η επιστήμη χρειάζεται τις γυναίκες, και οι γυναίκες χρειάζονται την επιστήμη.

01

07