Γρίπη «συναισθημάτων»….κολλάει ;

Πώς θα σας φαινόταν αν σας έλεγαν ότι τα συναισθήματα είναι σαν την γρίπη ; Ότι μπορεί να τα κολλήσουμε από άλλους ανθρώπους ; Σας ακούγεται παράξενο και παράλογο ; Εμένα καθόλου. Ο ρόλος του ανοσοποιητικού μας συστήματος στο κρύωμα και την ίωση - ώστε να μην είμαστε επιρρεπείς κάθε φορά που εκτιθέμεθα σε εξωτερικούς χώρους και μολύνσεις – μπορεί να αποτελέσει εκπληκτικό παράδειγμα για να μπορέσουμε να αναπτύξουμε κι ένα αρκετά ισχυρό «ανοσοποιητικό» σύστημα στα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων.

Δεν υπάρχει κάποια θεραπεία σε επίπεδο αγωγής. Όμως μπορεί ο καθένας μας να μάθει πώς να επηρεάζεσαι όσο λιγότερο γίνεται από τα συναισθήματα των άλλων. Όταν έχουμε επίγνωση του τρόπου με τον οποίο «μεταδίδονται» και κατακτούν χώρο τα συναισθήματα, στην ουσία απελευθερώνουμε τον εαυτό μας τόσο ώστε να μπορεί να βρει και να έχει εναλλακτικές επιλογές. Την ίδια στιγμή, επιτρέπουμε στον άλλον άνθρωπο να λύσει το δικό τους πρόβλημα. Δεν σας ακούγεται αρκετά εξιλεωτικό ;

Πώς όμως κατακτούν χώρο τα συναισθήματα και «μεταδίδονται» ;

Κατά τον Freud, τα συναισθήματα είναι μέρος του υποσυνειδήτου και ένας από τους τρόπους με τους οποίους τα διαχειριζόμαστε είναι και η προβολή. Ποιος δεν έχει προβάλλει τα συναισθήματα του σε κάποιον άλλον ; Κλασσικό παράδειγμα είναι όταν θυμώνεις με τον προϊστάμενο σου και μεταφέρεις αυτό το συναίσθημα ή ξεσπάς στον/στην σύντροφό σου ή στον σκύλο σου. Η προβολή εκείνη την στιγμή σε βοηθάει να απαλλαγείς από ανεπιθύμητα συναισθήματα. Κι ενώ αυτό μπορεί να είναι κάτι που δίνεται αυτόματα, σας πληροφορώ ότι έχουμε την ικανότητα να αποκτήσουμε επίγνωση της δικής μας συμβολής στην «μετάδοση» των συναισθημάτων.

Σημαντικές πληροφορίες για τον τρόπο, μπορούμε να βρούμε αν ανατρέξουμε στον τρόπο λειτουργίας της οικογένειάς μας. Τι συμβαίνει όταν επανειλημμένα προβάλλουμε τα συναισθήματά μας στην σχέση μας ή σε κάποιο άλλο άτομο ; Νομίζω ότι η προβολή έχει την δύναμη να μπλοκάρει τις σχέσεις. Ιδίως όταν συμμετέχει και ο άλλος άνθρωπος. Τότε είναι που οι συνήθειες οι οποίες θα εδραιωθούν στην σχέση θα αποτελέσουν κάτι κατά πολύ προβλέψιμο.

Υπάρχουν μοντέλα και συνήθειες στις σχέσεις που υπάρχουν σε όλες τις οικογένειες, ιδίως σε όσες κυριαρχούν φοβικές τάσεις και έντονο στρες. Παρατηρούμε συχνά πώς προβάλλουν τα συναισθήματά τους οι οικογένειες στον γάμο τους, στον σύντροφο ή στις επόμενες γενιές. Και θα σας πω αμέσως πώς η προβολή μπορεί να κάνει το συναίσθημα να απλώσει τα «πλοκάμια» του στους άλλους.

Έβλεπα μια κοπέλα στο γραφείο η οποία μεγάλωσε σε μια οικογένεια όπου ένα από τα αδέρφια της πέθανε σε πολύ νεαρή ηλικία. Η ίδια μου περιέγραφε την οικογένειά της σαν να μην ανάρρωσε ποτέ από αυτή την απώλεια. Εκείνη πια έχει τόσο μεγάλους φόβους να δεθεί συναισθηματικά με άλλους ανθρώπους καθώς η πρώτη της σκέψη είναι ότι θα τους χάσει κι αυτούς. Όμως στα 25 της περίπου, ερωτεύτηκε έναν νεαρό και μετά από ένα χρόνο παντρεύτηκαν. Εκείνος είχε μεγαλώσει σε μια οικογένεια με έναν πατέρα αλκοολικό και μια μητέρα η οποία απέφευγε τον πατέρα για να μην υπάρχουν εντάσεις στο σπίτι. Στο συγκεκριμένο ζευγάρι λοιπόν, η ανησυχία και η σιωπή του κάθε συντρόφου προκαλεί αναστάτωση στον άλλον. Πώς θα το διαχειριστούν ;

Ενώ υπάρχουν περισσότεροι από ένας τρόποι να διαχειριστεί και να προβάλλει κανείς την ανησυχία του, οι δύο συγκεκριμένοι την προβάλλουν – κάτι σύνηθες - στην σχέση τους. Και οι δύο κατηγορούν, αμφισβητούν και επικρίνουν τον σύντροφό τους όταν ανησυχεί. Είναι καλοπροαίρετο και σίγουρα μια προσπάθεια να έρθουν πιο κοντά και να λύσουν την δυσκολία. Όμως όταν εστιάζουν στην σχέση τους και καταλήγουν ότι αυτή είναι το πρόβλημα, εκεί είναι το παράλογο και οι συνέπειες δεν είναι καθόλου συνοχικές του αρχικού ζητήματος. Στην παρούσα φάση βρίσκονται σε μεγάλη ένταση και σύγκρουση. Κάθε φορά που εκείνη αφήνει την ανησυχία της να βγει στην σχέση τους, εκείνος αντιδρά με άμυνες ή επικρίσεις. Πώς θα βρουν άκρη σε αυτό τον χαμό ;

Πρέπει να εντοπίσουν τι τους βοηθάει να κρατούν την ψυχραιμία τους όταν ο άλλος είναι ανήσυχος ή σιωπηρός. Αυτό μπορεί να τους βοηθήσει να παραμείνουν ο ένας κοντά στον άλλον, χωρίς να επηρεάζονται από το συναίσθημα ή το πρόβλημα του άλλου. Αν έχουν πιο δυναμωμένο ανοσοποιητικό απέναντι σε «μεταδοτικά» συναισθήματα, τότε θα μπορούν ακούσουν καλύτερα ή να επιτρέψουν στον σύντροφό τους να λύσει το πρόβλημά του μόνος του.

«Κολλήσατε» κάποιο συναίσθημα ;

Τα συναισθήματα είναι κάτι πολύ περισσότερο από αισθήσεις – όπως το κρύωμα είναι κάτι περισσότερο από μια μύτη με καταρροή και ένα φτέρνισμα. Υπάρχει ολόκληρη φυσιολογία πίσω από το κρύωμα και πίσω από τα συναισθήματα.

Όλοι έχουμε συναισθήματα. ‘Όμως δεν χρειάζεται να είμαστε αλλεργικοί σε αυτά ή να τα φοβόμαστε. Νομίζω ότι θα συνεχίσουμε να τα αφήνουμε να «μεταδίδονται», να κατακτούν χώρο όπως και να «μεταδίδουμε» μερικά από τα συναισθήματά μας. Όμως, όταν έχουμε μεγαλύτερη επίγνωση για τον τρόπο που γίνεται όλο αυτό, τότε είναι σίγουρο ότι θα βρούμε περισσότερες εναλλακτικές επιλογές.

Σειρά σας !

Ποια η δική σας οπτική γωνία. Πότε επιτρέπετε σε άλλους να μείνουν με το δικό τους συναίσθημα ? Αν θέλετε μοιραστείτε μαζί μας τον τρόπο που καταφέρνετε να μείνετε κοντά σε έντονα συναισθήματα χωρίς να τα «κολλάτε».

Ιωάννα Π. Θεοδωρακοπούλου, PsyD, MSc,

Συμβουλευτικός Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια

Επικεφαλής υπηρεσιών συμβουλευτικής στο Feelwelltoday

e-mail : itheodorakopoulou@feelwelltoday.com,
i.theodorakopoulos@ymail.com