Γιατί κάποιοι μήνες περνάνε γρήγορα ενώ κάποιοι «σέρνονται»; Πώς να επιβραδύνεις τον χρόνο

Γιατί κάποιοι καλοκαιρινοί μήνες περνάνε γρήγορα, ενώ ο Φεβρουάριος μοιάζει πάντα να «σέρνεται» με τον πιο βάναυσα αργό ρυθμό; Γιατί οι αναμνήσεις μας από ορισμένες εβδομάδες μοιάζουν μεγαλύτερες από άλλες; Γιατί οι καλύτερες διακοπές κάνουν τον χρόνο να μοιάζει σαν να μετριέται διαφορετικά από τον χρόνο που περνάμε στην καθημερινότητά μας;

Ο γνωστικός νευροεπιστήμονας Martin Wiener, PhD, ο οποίος μελετά τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλός μας αντιλαμβάνεται τον χρόνο και τον χώρο, εξηγεί ότι ενώ βιώνουμε τον χρόνο ως ένα συνεχές -κάτι γραμμικό, με αρχή, μέση και τέλος- δεν βιώνουμε πάντα τον χρόνο με τον ίδιο ρυθμό. Ανάλογα με το σε τι εστιάζουμε ή τον φυσικό χώρο στον οποίο βρισκόμαστε ή την οικειότητα της εμπειρίας, σε κάποιες στιγμές τον αισθανόμαστε επιταχυνόμενο και σε άλλες επιβραδυνόμενο.

3 συνήθειες που θα σε κάνουν να δείχνεις πιο ξεκούραστη

• Η εστίαση στον χρόνο τον επιβραδύνει. Αν έχεις κολλήσει ποτέ στην κίνηση, αν είχες καθυστέρηση σε μια πτήση ή αν έχεις τολμήσει ακόμη και να παρακολουθήσεις μια κατσαρόλα με νερό να βράζει, έχεις βιώσει την αίσθηση ότι ο χρόνος δεν περνά με τίποτα. Οι έρευνες δείχνουν ότι όσο περισσότερο εστιάζουμε στον χρόνο, τόσο πιο αργά φαίνεται να περνάει, κάτι που συμβαίνει συνήθως όταν βαριόμαστε ή κάνουμε κάτι που θα προτιμούσαμε να μην κάνουμε.
• Η απόσπαση της προσοχής σου από τον χρόνο, τον επιταχύνει. «Όσο περισσότερο αποσπάται η προσοχή σου από τον χρόνο, τόσο πιο γρήγορα φαίνεται να περνάει, επειδή δεν είσαι συγκεντρωμένος στο πόσος χρόνος περνάει», λέει ο Wiener.
• Οι αναμνήσεις παραμορφώνουν τον χρόνο. Όταν κοιτάμε πίσω στον χρόνο, τον αντιλαμβανόμαστε διαφορετικά. «Όταν ανακαλείς μια ανάμνηση όπου συνέβησαν πολλά πράγματα, παρόλο που μπορεί να αισθάνεσαι ότι πέρασε γρήγορα, όταν κοιτάς πίσω, αισθάνεσαι ότι κράτησε περισσότερο απ' ό,τι αρχικά είχες βιώσει", λέει ο Wiener. Είναι σαν εκείνες τις διακοπές που πέρασαν γρήγορα, αλλά όταν τις θυμάσαι, φαίνεται ότι διήρκεσαν περισσότερο, σχεδόν σαν να διευρύνεται η ανάμνηση.

Το αντίθετο ισχύει όταν πρόκειται για αναμνήσεις από στιγμές που δεν συνέβησαν πολλά πράγματα, όπως η αναμονή στην κίνηση ή σε ένα αεροπλάνο.

• Η ντοπαμίνη μπορεί να επηρεάσει τον χρόνο. Οι επιστήμονες δεν έχουν κατανοήσει ακόμα πραγματικά πώς ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τον χρόνο, αλλά έρευνες δείχνουν ότι η ντοπαμίνη, ο νευροδιαβιβαστής που διεγείρεται όταν νιώθουμε ευχαρίστηση και ανταμοιβή, μπορεί να παίζει κάποιο ρόλο. «Οτιδήποτε αυξάνει την ντοπαμίνη τείνει να επιταχύνει την αίσθηση του χρόνου», λέει ο Wiener. «Ενώ τα πράγματα που μειώνουν τη ντοπαμίνη επιβραδύνουν την αίσθηση του χρόνου».
• Ο χώρος επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον χρόνο. «Όσο μεγαλύτερος είναι ο χώρος, τόσο πιο αργά φαίνεται να περνάει ο χρόνος» λέει ο Wiener. Αυτό ισχύει για τον χώρο στον οποίο βρισκόμαστε ή για τον χώρο (ή την απόσταση) που διανύουμε. Η έλλειψη κίνησης στον χώρο (και η εστίαση στον χρόνο) κάνει τον χρόνο στην κίνηση να φαίνεται πως κυλούν πιο αργά. Παρομοίως, ο τρόπος με τον οποίο κινούμε το σώμα μας στον χώρο αλλάζει επίσης την αντίληψή μας για τον χρόνο - ο χρόνος μπορεί να νιώσεις ότι περνά πιο γρήγορα αν χορεύεις ή αν τρέχεις σε σύγκριση με το να κάθεσαι ακίνητος.
• Η εξοικείωση «διευρύνει» τον χώρο και «συστέλλει» τον χρόνο. Όσο πιο εξοικειωμένος είστε με κάτι, όπως η διαδρομή προς τη δουλειά ή ο περίπατος προς το αγαπημένο σου καφέ, τόσο μικρότερος φαίνεται να είναι ο χρόνος που χρειάζεται για να φτάσεις εκεί, αλλά τόσο μεγαλύτερη φαίνεται να είναι η απόσταση που χρειάζεται.

«Την πρώτη φορά που κάνουμε μια διαδρομή, μπορεί να φαίνεται ότι χρειάζεται πολύς χρόνος, αλλά ότι δεν ήταν τόσο μακριά, από άποψη απόστασης», λέει ο Wiener. «Αφού κάνουμε επανειλημμένα αυτή τη διαδρομή και εξοικειωθούμε με αυτήν, τελικά ο χρόνος που χρειάζεται θα φαίνεται να είναι μικρότερος, αλλά η απόσταση για να φτάσουμε εκεί θα φαίνεται μεγαλύτερη».

Οι ερευνητές εξακολουθούν να ανακαλύπτουν πώς επεξεργάζεται ο εγκέφαλος τον χρόνο - ποιες περιοχές του εγκεφάλου ενεργοποιούνται, ποιοι μηχανισμοί απαιτούνται, ποιοι νευροδιαβιβαστές και ορμόνες εμπλέκονται και πολλά άλλα. Αλλά η αντίληψή μας για τον χρόνο είναι ακριβώς αυτό: Η αντίληψή μας.

Παίζοντας με μερικές από αυτές τις ιδέες για την αλλαγή του χρόνου μπορεί να σε βοηθήσει να βρεις τρόπους να επιταχύνεις τον χρόνο στις πιο βαρετές στιγμές - και να τον επιβραδύνεις στις πιο ωραίες.