9 σημάδια ότι κάποιος δεν είναι ιδιαίτερα ειλικρινής, σύμφωνα με την ψυχολογία

Η ειλικρίνεια αποτελεί θεμέλιο των υγιών προσωπικών και επαγγελματικών σχέσεων. Η έλλειψή της μπορεί να οδηγήσει σε παρεξηγήσεις, απώλεια εμπιστοσύνης και προβλήματα συνεργασίας. Σύμφωνα με την ψυχολογία, υπάρχουν συγκεκριμένα σημάδια που μπορεί να υποδηλώνουν ότι κάποιος δεν είναι απόλυτα ειλικρινής.

1. Οι ιστορίες τους δεν ταιριάζουν μεταξύ τους

Όταν κάποιος δίνει διαφορετικές εκδοχές της ίδιας ιστορίας, αυτό μπορεί να αποτελεί ένδειξη έλλειψης ειλικρίνειας. Ο ψυχολόγος Paul Ekman, πρωτοπόρος στην έρευνα για την εξαπάτηση, διαπίστωσε ότι οι ανακολουθίες στις λεπτομέρειες είναι συχνό φαινόμενο στους ανθρώπους που διαστρεβλώνουν την αλήθεια.

Όπως ανέφερε ο Mark Twain, «Αν λες την αλήθεια, δεν χρειάζεται να θυμάσαι τίποτα». Η συνεχής αλλαγή μιας αφήγησης μπορεί να υποδηλώνει κατασκευασμένα ή παραποιημένα στοιχεία.

2. Αποφεύγουν την οπτική επαφή ή την υπερβάλλουν

Η αποφυγή της οπτικής επαφής συχνά θεωρείται ένδειξη ψεύδους, ωστόσο έρευνες δείχνουν ότι οι ανειλικρινείς άνθρωποι μπορεί και να υπερβάλλουν στην οπτική επαφή, προσπαθώντας να αποδείξουν ότι δεν έχουν κάτι να κρύψουν.

Οι ειλικρινείς άνθρωποι συνήθως διατηρούν μια φυσική ροή οπτικής επαφής, ενώ οι ανειλικρινείς είτε αποφεύγουν να κοιτάξουν τον συνομιλητή τους είτε τον κοιτούν έντονα και αφύσικα για μεγάλα διαστήματα.

3. Δείχνουν αμηχανία όταν τους ζητούνται συγκεκριμένες λεπτομέρειες

Οι ψεύτες συχνά αποφεύγουν να δώσουν σαφείς απαντήσεις, καθώς φοβούνται ότι οι λεπτομέρειες μπορεί να αποκαλύψουν τις ασυνέπειες στα λεγόμενά τους.

Όταν κάποιος γίνεται νευρικός, ασαφής ή αλλάζει θέμα όταν του ζητούνται συγκεκριμένα στοιχεία, αυτό μπορεί να αποτελεί ένδειξη ανειλικρίνειας.

4. Γίνονται αμυντικοί αντί να δώσουν εξηγήσεις

Ένα ειλικρινές άτομο συνήθως απαντά σε ερωτήσεις με σαφήνεια και ηρεμία. Αντίθετα, ένα ανειλικρινές άτομο μπορεί να αντιδράσει με θυμό ή εχθρικότητα όταν αμφισβητείται η αξιοπιστία του.

Ο Sigmund Freud είχε αναφέρει ότι «κανένας θνητός δεν μπορεί να κρατήσει ένα μυστικό. Αν τα χείλη του σωπαίνουν, τα δάχτυλά του φλυαρούν. Η προδοσία αναβλύζει από κάθε πόρο του». Η επιθετική στάση μπορεί να λειτουργεί ως μηχανισμός άμυνας όταν κάποιος αισθάνεται ότι η αλήθεια απειλείται.

5. Χρησιμοποιούν υπερβολικά ενισχυτικές φράσεις και λέξεις-γέφυρες

Άτομα που δεν είναι ειλικρινή τείνουν να χρησιμοποιούν εκφράσεις όπως «Ειλικρινά», «Πίστεψέ με» ή «Εμπιστεύσου με», προκειμένου να ενισχύσουν την αξιοπιστία τους.

Επιπλέον, μπορεί να κάνουν υπερβολική χρήση λέξεων-γέφυρες, όπως «εεε», «μμμ» και «δηλαδή», καθώς προσπαθούν να κατασκευάσουν ή να προσαρμόσουν την αφήγησή τους.

6. Μετατοπίζουν τη συζήτηση

Η αλλαγή θέματος ή η μετατόπιση της προσοχής στον συνομιλητή είναι μια κοινή στρατηγική εκτροπής που χρησιμοποιούν οι ψεύτες.

Αντί να απαντήσουν άμεσα σε μια ερώτηση, μπορεί να πουν: «Γιατί να με ρωτήσεις κάτι τέτοιο;» ή «Θυμάσαι τότε που εσύ…;», προκειμένου να αποπροσανατολίσουν τη συζήτηση.

Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι αυτή η τακτική χρησιμοποιείται για να μειώσει την πίεση στον ομιλητή και να αποτρέψει την περαιτέρω εξέταση των λεγομένων του.

7. Αθετούν υποσχέσεις επανειλημμένα

Ενώ η αθέτηση μιας υπόσχεσης μπορεί να συμβεί περιστασιακά, η συστηματική επανάληψη αυτής της συμπεριφοράς μπορεί να αποτελεί ένδειξη ανειλικρίνειας.

Όταν κάποιος υπόσχεται επανειλημμένα κάτι και δεν το τηρεί -ιδιαίτερα χωρίς να δείχνει ενοχή ή προσπάθεια αποκατάστασης- αυτό μπορεί να υποδηλώνει έλλειψη αξιοπιστίας.

8. Η γλώσσα του σώματος αντιφάσκει με τα λόγια τους

Η γλώσσα του σώματος μπορεί να αποκαλύψει περισσότερα από τα λόγια. Σύμφωνα με τον Paul Ekman, οι μικροεκφράσεις -σύντομες, ακούσιες εκφράσεις του προσώπου- μπορούν να υποδηλώνουν τα αληθινά συναισθήματα ενός ατόμου.

Για παράδειγμα, ένα χαμόγελο που εξαφανίζεται αμέσως ή μια στιγμιαία έκφραση δυσφορίας ενώ κάποιος δηλώνει ενθου σιασμένος μπορεί να είναι ενδείξεις ότι τα λόγια του δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.

Μια ακόμα συχνή αντίφαση αφορά τις χειρονομίες. Αν κάποιος λέει «Είμαι σίγουρος», αλλά παράλληλα στρέφει το βλέμμα του αλλού ή παίζει νευρικά με τα χέρια του, αυτό μπορεί να υποδηλώνει εσωτερική σύγκρουση μεταξύ των πραγματικών του σκέψεων και όσων εκφράζει λεκτικά.

9. Τείνουν να λένε «αθώα» ψέματα

Μερικοί άνθρωποι συνηθίζουν να λένε μικρά ψέματα στην καθημερινότητά τους-είτε για να κάνουν τις ιστορίες τους πιο ενδιαφέρουσες, είτε για να αποφύγουν άβολες καταστάσεις.

Ενώ μεμονωμένα αυτά τα «λευκά ψέματα» μπορεί να φαίνονται ασήμαντα, η συχνή χρήση τους μπορεί να υποδηλώνει μια γενικότερη άνεση με την ανειλικρίνεια. Με τον καιρό, η συνεχής διαστρέβλωση της αλήθειας, ακόμα και σε φαινομενικά αθώες περιστάσεις, μπορεί να οδηγήσει σε βαθύτερη δυσπιστία από τους γύρω τους.

Τελικές σκέψεις

Η αναγνώριση των σημείων ανειλικρίνειας μπορεί να είναι χρήσιμη τόσο στις προσωπικές όσο και στις επαγγελματικές σχέσεις. Η ειλικρίνεια αποτελεί βασικό συστατικό της εμπιστοσύνης, και η έλλειψή της μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη δυναμική μεταξύ των ανθρώπων.

Ωστόσο, είναι σημαντικό να μην βγάζουμε βιαστικά συμπεράσματα. Ένα μεμονωμένο σημάδι δεν σημαίνει απαραίτητα ότι κάποιος είναι ανειλικρινής. Ο συνδυασμός πολλαπλών ενδείξεων και η παρατήρηση της γενικότερης συμπεριφοράς ενός ατόμου μπορούν να προσφέρουν μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για την αξιοπιστία του.

Η κατανόηση αυτών των μοτίβων μπορεί να συμβάλει στην καλύτερη διαχείριση των διαπροσωπικών σχέσεων και στη διατήρηση ενός περιβάλλοντος βασισμένου στην αμοιβαία εμπιστοσύνη και ειλικρίνεια.